සාහිත්‍යයේ ජීවිත කැපුමේ ගාල්ලේ සමර පැහැය

උත්කර්ෂවත් ලෙස පැවතුණු මෙවර ෆෙයාර්වේ ගාලු සාහිත්‍ය උළෙලේ හොඳම සිංහල නවකතාව ලෙස අනුරසිරි හෙට්ටිගේ විසින් විරචිත පණ්ඩක පුත්‍ර වස්තුව' ගෞරව බහුමාන සම්මානයට පාත්‍ර විය. එසේම හොඳම දෙමළ නවකතාව වූයේ තේනියම් විසින් රචිත 'ඊතනම්' කෘතියටය.

මම රැජින වීදියෙන් මදක් ඉදිරියට ගොස් එතැන තාවර වෙමින් හුන් පොලිස් භටයන් පසුකර වම් නැම්මක් ගතිමි. සමර පාට බිත්තිවල සෙවණැලි ය. එකිනෙකා අත් අල්ලාගෙන සිටින අභිනය සහිත දිගැති ජනේල ය. උනුන් පිටුපා සිටුවා ඇති නිල් පාට පසුබිමේ පින්තාරු කළ සැවුල් රූපයකි. ඒ නිල් පැහැති ය. පාරේ වම් පාර්ශ්වයට අයිති කොඩි කණු මත ගාලු සාහිත්‍ය උළෙලේ දිගු, උසැති බැනර ය. ඒවා පාරේ දකුණු පාර්ශ්වයට අයත් බැනර සමඟ මදක් බද නවා කෙටි කතාබහක ය.

"ඔහේලා මොකෝ ඔය හැටි අව්වේ? මේ අපි ඉන්නේ මද හෙවණැල්ලේ"

"අපිව හිටෙව්වේ වෙන ඈයෝ. ඒකයි අව්වේ"

ගාලු කොටුවේ සමර බිත්ති සහිත ආරුක්කුවෙන් 'හෝල් ඩි ගෝල්' වෙත එලැඹුණෙන් එතැන ඇති සැණකෙළියට මුසු වීමි. නිල් පැහැ ටී ෂර්ට් ඇඟලූ වොලන්ටියර්වරු ලීෆ්ලට් සහ උළෙල අවසරපත්වලින් සන්නද්ධව එහා-මෙහා ඇවිදිති. උදෑසන 8 වන විටත් 'හෝල් ඩි ගෝල්' අසල දෙස්-විදෙස් සාහිත්‍ය ලෝලීන් ය. 'The lit fest cafe' අසල බිම හෙළූ බීන් බෑග් රාශිය වාඩි වෙන්නට එන ඕනෑම කෙනෙක් තුරුලු කර ගන්නට හදිස්සියකිනි. 'ලිප්ටන්' ටී කාමරය ඊට මදක් එපිටිනි. තේ පැහෙමිනි. මෑතින් බබ්ල් ටී ආගාරයකි. පොත් හලකි. හෝල් ඩි ගෝල් ශාලාව ඉදිරිපිට ගාලු සාහිත්‍ය උළෙලේ ටිකට් විකුණුම් කුටියත්, පොත් හලත් ය. අතරින් පතර මාධ්‍ය අවසරපත් සොයා එන්නෝ ය. එතරම් උදෑසන පොත් හලේ ඇලුණු කියවන්නෝ ය.

ෆෙයාර්වේ ගාලු සාහිත්‍ය උළෙලේ තෙවැනි කාර්තුව මෙයයි. සාහිත්‍ය වෙනුවෙන් බරපතළ මැදිහත්වීම් අවම කාලයක විකල්ප සාහිත්‍ය උළෙලක් ලෙස එකතු වුණු හෙයින් මින් සමස්තයට ලැබෙන ආලෝකය අවම විය හැකිය. එහෙත් ලැබෙන ආලෝක කදම්භයේ පරිධිය විශාල හෙයින් නොසලකා හැරිය නොහැකි ය.

උදෑසන 9 ට හෝල් ඩි ගෝල් හි David Dabydeen විසින් තම දැක්ම සහ කලාව සහ සාහිත්‍ය පිළිබඳ අදහස් දැක්වීමෙන් සියල්ල පටන් ගති. උදෑසන 10 ට පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ Bachi Karkaria ගේ සංවාදය අවලංගු කෙරුණි.

ඉන් පසුව පැවතියේ කලින් මුදල් ගෙවා වෙන් කරවාගෙන සහභාගි විය යුතු වැඩමුළු කිහිපයකි. ඉවුම් පිහුම් පංතියකි. 'ෆ්ලෑෂ් ෆික්ෂන්' ගැන කදිම වැඩමුළුවකි. ලංකාවේ මුල් ඇති, කුඩා කල බිෂොප් කොලීජියෙන් උගත් Sallyanne Atkinson, 11 සිට 12 වන තෙක් ඇගේ 'No job for a women' නවකතාව පිළිබඳ සංවාදයකි. අශෝක් ෆෙරි විසින් මෙහෙයවූ මේ සංවාදයට අතුරු සිදුරු නැතිව පිරුණු සෙනඟකි. තමා බිෂොප් කොලීජියේ උගන්නා කාලයේ ලංකාවේ ජීවිතය පිළිබඳ රසාලිප්ත කතා සමඟ ඇරඹි සංවාදයේ මධ්‍යය ගැඹුරු ය. කාන්තාවක් ලිවීම තම ජීවිකාව කර ගත් පසු එළැඹන භීම සමය ඕනෑම ජාතිකයකුට පොදු බව පසුව පසක් කරගත හැකි විය.

ශන්කාරි චන්ද්‍රන් සහ නයෝමි මුනවීර මවුබිම හැරදා යාමේ ශෝකී තානය සමඟ යළිත් හෝල් ඩි ගෝල් සළිත කළේය. ශන්කාරි චන්ද්‍රන්ගේ 'Song of the sun god' මෙවර ෆෙයාර්වේ සම්මානයට නිර්දේශිත කෘතියකි. යුද්ධය නිසා ලංකාව අතැර ගොස් වෙනත් රටක ජීවත්වීමෙන් නොදැනීමෙන්ම ඔවුන් අත් කරගත් 'නොස්ටලජියානු' සාංකාව සිහින් මීදුමක් සේ අවට පැතිරෙනු මට දැනුණි. පන්කජ් මිශ්‍රා සමඟ 'welcome to the age of anger' පිළිබඳ සංවාදය වඩාත් උණුසුම් එකකි. වෙනත් රටවල් ආක්‍රමණය කිරීමේ නූතන යුද උපක්‍රම සහ ආර්ථික සිහින පිළිබඳ හේ කතාවේ ය. විශේෂයෙන්ම චීනය ලෝකයට කුමන බලපෑමක් කරනු ඇත්දැයි නොනවතින සංවාදයකි. ඉන්දියානු දේශපාලනය සහ ආසියාකරයේ රෙජීම පිළිබඳ ප්‍රශ්න කිරීම් ය. කෝපාග්නියෙන් පීඩිත යුගයක ජීවත් වීමේ බරපතළකම මනසින් ඉවත හෙළීමට නොදෙන ඒ සංවාදය සැබෑ උණුසුමකි.

හාත්පස කිචි-බිචියකි. 'The lit fest cafe' අසල බබ්ල් ටී බොමින්, රස කැවිලි කමින් ඉන්නෝ ය. ඒ අතර කෙළවරක පිහිටි කූඩාරමක කතුවරුන් සමරු සටහන් තබන්නට සූදානමකිනි. වටයක් කරකැවී 'ලිප්ටන් ටී රූම්' ඇතුළතට වැදුණොත් ප්‍රකට ගායකයන් සමඟ නැලැවිල්ලේ තේ බොන්නට හැකි ය. 'Fort bazaar and hotel and spa' වෙතට පිවිසියොත් 'ලිප්ටන් තේ සමඟ කවි' සන්ධ්‍යා කිහිපයක් අල්ලා ගත හැකි ය. වඩාත් සවස් වන තෙක් ‍රැදී සිටියහොත් Marie caroline senlis ගේ කළු-සුදු-රිදී ඡායාරූප ප්‍රදර්ශනය නැ‍රැඹීමට හැකි ය. එපමණක් නම් කමක් නැත; සවස 7.30ට හෝල් ඩි ගෝල් හි චිත්‍රපටයක් තිරගත වෙයි. මේ සියල්ලෙන් පසුවත් හුස්ම අල්ලාගෙන, කෙලින් සිටීමට හැකි නම් කතුවරයකු සමඟ රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයකට ටිකැට්‍ටුවක් ගෙන සහභාගී විය හැකි ය.

සියල්ලේ එකතුව වර්ණවත් පසුබිමක කළු-සුදු චිත්‍රයක් මෙන් පැහැදිලි ය. සාහිත්‍ය සඳහා ලාලසාවක් ඇති කිරීමටත්, එය බොහෝ සුව පහසු එකක් කිරීමටත් මහන්සි වීමේ ප්‍රතිඵල නොබෝ දිනකින් ම නෙළා ගත හැකි වනු ඇත.

ගාලු කො‍ටුව ඇතුළත ෆොටෝ ඇල්ලීම පිණිස ඇවිදීමෙන් 'ගෝල් ආර්ට් ට්‍රේල්' කිහිපයක් ම පසු කර යාමටත්, පළමුව ඒවා නොතකා යාමත් සිදු විය. දෙවැනුව ආපසු හැරී ඒ පෞරාණික ගොඩනැගිලි ඇතුළට වැදීමි. බිත්තිවල කැමැත්තෙන් එල්ලී සිටින චිත්‍ර සහ ඡායාරූප මෙන්ම පිත්තල, දැව භාණ්ඩ ද බොහෝ ය. ඒ අතර ගැලැවූ මකර තොරණක ආකෘතියකි. පිත්තල ගිර ය. සෙම්බු ය. මිනිසුන් කිහිප දෙනෙකු බහාලිය හැකි තරමේ සුවිසාල පිත්තල කල්දේරම් ය. මොඩර්න් මොනාලීසා චිත්‍රයකි. චිත්‍රය පාමුලින් කැමරාවත් ගෙන ඇවිදින විට ඈ නොහික්මුණුකම් පාමින් කටාක්ෂ නිරීක්ෂණයක ය. තොල් සෙලවුමක ය. චිත්‍රවලට පණ ඒමෙන් සිදුවිය හැකි අනර්ථ බොහෝ ය. ලේන් බාන් වීදිය යැයි ලියූ නාම පුවරුවක් යට මෑතකදී වහලකින් ගලවා ගන්නා ලද පැ‍රැණි උළු ප්‍රවේසමකින් අඩුක් කිරීමකි. ඒ අසල උසාවියට ආ සේවාදායකින් ය. නීතිවේදීන් සොයා හිස ගිනිගෙන එහා-මෙහා දුව ඇවිදින බොහෝ දෙනා අතර මහලු වයසේ අය ප්‍රමාණාත්මකව වැඩි ය. මහලු මවක නීතිවේදී කාර්යාලයකට ඇතුළු වන දොර‍ටුවට අත තබාගෙන කල්පනාවක ය. ෆයිල් පිරුණු ඇතුළාන්තය ගූඪ ය. වරදකාරී බවකින් ඕනෑම අයකු කලබල කරවන සුළු ය. උසාවිය ඉදිරිපිට පෝලිම් ගැහුණු මිනිස් සිරුරු ය. උසාවියෙන් ඉදිරිපිට පාරේ කළුකබා ලාගෙන නීතිඥයන් උසාවිය දෙස බලාගෙන සිටින්නේ 'වැ‍රැදි' ගැන පාරේ ගමන් කරන අයට පවා තරව‍ටුවක් ඇති කරවන බැල්මකිනි.

සිකුරාදාවේ උදෑසන 10 ය හදිසියෙන්ම උදා වූයෙන් සියල්ල පසෙක තබා යළිත් 'හෝල් ඩි ගෝල්' වෙතට දිව්වෙමි. ශ්‍රබානි බාසු සහ සෙබස්තියන් ෆලූක්ස් ඉතිහාස කතාවක් සමඟ ඔට්‍ටු වීමට පටන් ගෙන ය. බාසු ගේ 'For king and another country'ඇතුළතින් වෙඩි හඬ සහ බර සපත්තු හඬ ඇසීම වැලැක්විය නොහැකි විය.

පර්සියානු කවි සහ සු‍ෆිවාදය ගැන බ්‍රීස් වෙනෙල් බාලදක්ෂ මධ්‍යස්ථාන ගොඩනැගිල්ලේ කතාබහක ය. ලයිට් හවුස් පාරේ නොම්මර 69 ඉවුම් පිහුම් සැසියකි. සුවඳ පතුරුවමින්, කීචි-බීචි හඬ නඟමින් 'එන්න, මේ සුවඳ උරා බොන්න....වාඩි වෙන්න, විලවුන් සුවඳ විහිඳුවන්න' යැයි කෙරෙන ආරාධනයකි. ප්‍රහසන නාටක ඇතුළත බරපතළ රංගන ගැන කතා කරන සැසියක් හෙවණ සහිත ප‍ටු පාරක පිහිටි ජෙට්වින්ග් ලයිට් හවුස් ඇතුළත ය.

මධ්‍යහනයට පෙර තල්පේ බලා යා යුතු ය. ‍ටුක් ‍ටුක්කරුවකු ගේ නයිට් රයිඩර් සැම්පලයේ රථ ධාවනයකින් 'Owl and the pussycat' හෝටලයට පිවිසීම හරිම නාට්‍යානුසාර ය. විප්‍රකාර නමකැයි සිතුවාට ඒ නමට ගැලැපෙන බොහෝ දේ මේ හෝටලය සතු ය. කාව්‍ය සඳහා පිදෙන එඩ්වර්ඩ් ලියර් ත්‍යාගය පිරිනැමෙන්නේ වයස 18-30ත් අතර තරුණ කවීන්ට ය. ප්‍රකට කවියකු වන එඩ්වර්ඩ් ලියර් වෙනුවෙන් මෙකී සම්මානය නම් කර තිබුණි. අවසන් වටය සඳහා කිවිඳියන් පස් දෙනෙකු තේරී පත් වී තිබුණු අතර ඔවුන් විසින් ම ඒ කවි කියවන්නට ද යෙදුණි.

ශානිකා රත්නායක විසින් රචිත The walrus and the elephant, අයේෂා රත්නායක විසින් රචිත The insatiable Ceylonese girl, සකුණි කුරේ විසින් රචිත The Sri Lankan Owl and the Pussycat, කදීජා සම්සුදීන් විසින් රචිත The Little Giant, ශාහිමා රාෂීඩ් විසින් රචිත A Little boy and his books අවසන් වටය සඳහා නිර්දේශ වී තිබුණි. මේ සියල්ල අතරින් කදීජා සම්සුදීන් විසින් රචිත The Little Giant වෙනුවෙන් කවි සඳහා පිදෙන එඩ්වර්ඩ් ලියර් සම්මානය හිමි විය. දෙවැනි ස්ථානය ෂාහිමා රාෂීඩ් ද තෙවැනි ස්ථානය සකුණි කුරේ විසින් ද දිනාගනු ලැබූහ.

උත්කර්ෂවත් ලෙස පැවතුණු මෙවර ෆෙයාර්වේ ගාලු සාහිත්‍ය උළෙලේ හොඳම සිංහල නවකතාව ලෙස අනුරසිරි හෙට්ටිගේ විසින් විරචිත පණ්ඩක පුත්‍ර වස්තුව' ගෞරව බහුමාන සම්මානයට පාත්‍ර විය. එසේම හොඳම දෙමළ නවකතාව ලෙස තේනියම් විසින් රචිත 'ඊතනම්' කෘතියට හිමි විය. හොඳම ඉංග්‍රීසි නවකතාවට හිමි සම්මානය අමන්දා ජේ විසින් රචිත 'ද අදර් වන්' හිමි කර ගන්නා ලදී.

ගාලු සාහිත්‍ය උළෙලේ සිංහල දිනය බල ගැන්වූයේ කවිය, නවකතාව, කෙටිකතාව සහ නවකතාව සිනමාවට නැඟීම පිළිබඳ ගැඹුරු සාකච්ඡාවකිනි. සිංහල කාව්‍යයේ දෛනික ජීවිතය පිළිබඳ ආවර්ජනා මැයෙන් තිබූ කවි සංවාදය සඳහා ලක්ශාන්ත අතුකෝරල සහ සුහර්ශිනී ධර්මරත්න සහභාගී වූහ.. එසේම අනුරසිරි හෙට්ටිගේ, නිශ්ශංක විජේමාන්න, උදය හපුගොඩ ආරච්චි, කීර්ති වැලිසරගේ සහ දීප්ති මංගලා රාජපක්ෂ ආදීන් නවකතා සංවාදයට සහභාගී වූහ. නවකතාවේ සිට චිත්‍රපටය දක්වා අනුවර්තන ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ සංවාදයට දිලීප අබේසේකර, අශෝක හඳගම, සමන් වික්‍රමාරච්චි සහ සුමිත්‍රා රාහුබද්ධ සහභාගී විය. සිංහල කෙටිකතාව: වර්තමානය කියවීම සඳහා වූ ආඛ්‍යාන කලාවක් මැයෙන් පැවැති සංවාදයට සහභාගි වූවෝ ආචාර්ය ලියනගේ අමරකීර්ති, සුදර්ශන සමරවීර සහ කාංචනා ප්‍රියකාන්ත ය.

දෙවැනි වරට පැවැත්වුණු 'සිංහල දිනය' ගාලු සාහිත්‍ය ක්‍රියාවලියේ පැතිරුම දීර්ඝ කරන්නක් මෙන් විය. සියලු සංවාද සඳහා ඇතුළු වීම නොමිලේ හෙයින් සහභාගීත්වය ඉහළ ගොස් තිබුණි. අවට පැතිරුණු අධික දාහය නොතකමින් බාලදක්ෂ මධ්‍යස්ථානයට එක්-රොක් වුණු සාහිත්‍ය ලෝලීන් ගේ ගුමු-ගුමුව විශාල ශබ්දයක් තෙක් පැතිරෙන්නට ඇතැයි සිතමි.

එමෙන්ම ඊට සමගාමීව (උදෑසන 10 ට) ෆෙයාර්වේ පැවිලිනයේ Shrabani Basu සහ ගනනාථ ඔබේසේකරයන් සහභාගි වූ 'Uneasy lies the head that wears the crown'යන මැයෙන් කදිම සංවාදයකි. සෙනසුරාදාවේ පැවැති චාරුලතා අබේසේකර සහ Chhimi Tenduf-La යුගළ සංවාදය ද අතිශය රසවත් ය. ප්‍රකට Coco Chanel කෘතියේ කර්තෘ Justine Picardie සමඟ සංවාදය හවස 4.00 ය. ඒ හෙවණැති හෙරිටේජ් විලා හි ය. ඉරිදාව උදා වූයේ The No.1 ladies Detective series හි කතුවරයා වූ Alexander McCall Smith සමඟ ය. මුළු සැසිය පුරාම සියල්ලන් සිනා සයුරේ ගිල්වමින් බුල්ඩෝසරයක් එලවාගෙන ගමනක් ගිය ආකාරය කියූ මේ මහලු මිනිසා මගේ ලිවීමේ සංතුෂ්ටිය ඇවිලවී ය.

මිනිසුන් සහ ස්ථාන ගැන සොයමින්, ලුහුබඳිමින් යන හෙයින්ම දින හතරක් නතර වීමට වැඩ සැලැස්වූ ගාලු කො‍ටුව සුළුප‍ටු නැත. ගාලු කො‍ටු පවුරට නැඟ, ෆොටෝ අල්ලා, මුහුදු වෙරළට බැස, ෆොටෝ අල්ලා 'යන්නම්' කියා එන්නට තරම් පහසු නැත. ඒ සා කාන්දම්ගත බලයකින් හෙබි හෙයින් 'නවතින්න' යැයි කියමින් සියොළඟ වෙළෙන හෙයින් අතෑර දා ඒම පහසු නැත. ඉතින් මම දුවන්නට වීමි. කන්තෝරුවට විත් නතර වීමි.