රුහුණු කලා හවුලට හැත්තෑ වසරක් සපිරුණු දෙසැම්බර් 18 දිනට එහි සභාපති මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර මහතාට ද අවුරුදු 92 ක් සපිරුණි. ඒ නිමිති කොට ඊයේ ගාල්ල විද්යාලෝක විද්යාලයීය ප්රධාන ශාලාවේ දී උපහාර උළෙල පැවැත්වීමට රුහුණු කලා හවුල කටයුතු යොදා තිබුණු අතර අනුර යසමිත් (දිසාපාමොක් මිණිපහන) නමින් රචනා කළ මහාචාර්යවරයාගේ චරිතාප්රදානයද එළිදැක්වීමට නියමිත ය. මේ ලිපිය ඒ වෙනුවෙනි.
ලේඛකයකුට, විචාරකයකුට, පඬිවරයකුට දැක්විය හැකි උසස් ම ප්රණාමය වනාහි ඔහුගේ සාහිත්ය කලා මෙහෙවර සැමගේ අවධානයට ලක් කරවීම ය. බන්දුසේන ගුණසේකර නම් වූ සොඳුරු මිනිසා විවිධ අංශ ඔස්සේ මාතෘ භූමියට අදටත් සුවිශාල මෙහෙවරක් ඉටු කරන විද්වතෙකි. ඔහුගේ සේවය අංශ කිහිපයකට ලඝු කළ හැකි ය.
පරමාදර්ශී ගුරුවරයා හා පර්යේෂකයා, ප්රතිභාපූර්ණ කවියා, නිර්මාණශීලි ලේඛකයා, අපක්ෂපාතී විචාරකයා, ළමා සාහිත්ය බැබළ වූ නිර්මාණකරුවා, තරුණ සාහිත්යධරයන්ට අතහිතදුන් පුරෝගාමියයා, භාෂාව හා ව්යාකරණය එළ පෙහෙළි කළ පඬිවරයා වශයෙනි.
මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකරගේ භාෂා ශාස්ත්රයන්හි ගැඹුරට විහිද ගිය ශාස්ත්රාලෝකය, පර්යේෂණ ක්ෂේත්රයන්හි ඥානෝද්දීපනය කාරණා අටකට ලඝු කළ නොහැක. එහෙත් ලිපියේ සංක්ෂිප්තභාවය සලකා අපි එසේ කළෙමු.
මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර මහතා වර්ෂ 1927 දෙසැම්බර් මස 8 වැනිදා දක්ෂිණ ලංකාවේ ගාල්ල මහා නගර සීමාන්තයේ දඩල්ල ප්රදේශයේ ආදර්ශවත් ප්රභූ පවුලක උත්පත්තිය ලද දෙවැනි කුමරුවා වුයේ ය. ඔහු දඩල්ලේ ශ්රී දේවානම්පියතිස්ස බෞද්ධ විද්යාලයෙන් මූලික අධ්යාපනය ලැබුවේ ය. 1947 දී සිංහල ජ්යෙෂ්ඨ විභාගයෙන් සමත් වූ එතුමා පුවත්පත් කලාවට අවතීර්ණ වූයේ ය. කොළඹ මාළග්රීන්දේ රාත්රී ඉංග්රීසි පාඨශාලාවෙන් ඉංග්රසී ඉගෙන ගත්තේ මේ කාලයේ දී මය. 1951 දී පරම විඥානාර්ථ බෙද්ධ සමාගම පැවැත් වූ ගුරු විභාගයෙන් සමත්ව ඔහු 1952 දී ආධුනික ගුරුවරයකු වශයෙන් අධ්යාපන සේවයට බැඳුණේ ය. 1953 දෙසැම්බර් දක්වා ගා/වැල්ලතොට සුගතනන්ද විද්යාලයේ සේවය කොට, 1953 දී ම ගුරු විද්යාල ප්රවේශයෙන් සමත් ව, 1954 - 1955 දක්වා නිට්ටඹුව ගුරු අභ්යාස විද්යාලයේ ගුරු පුහුණුව ලැබීමට හැකිවීම බන්දුසේන ගුණසේකර මහතාගේ ගුරු ජිවිතයේ ප්රථම හැරවුම් ලක්ෂය වීය. ගුරු ජීවිතයේ පරිණත වෙමින් සිටි මෙතුමාට 1956 ජනවාරි පළමු දින ගා/දඩල්ල ශ්රී දේවානම් පියතිස්ස විද්යාලයෙහි උපගුරුවරයකු ලෙස පත්වීමක් ලැබුණු අතර 1957 ජුලි පළමු දා ගා/චීන කොටුව විජය විද්යාලයේ විදුහල්පති ධූරයට පත් වූයේ ය. ඒ තනතුරේ සිටිමින් විශ්වවිද්යාල ප්රවේශ විභාගය සමත් වූ බන්දුසේන ගුණසේකර මහතා 1959 ඔක්තොම්බර් පළමුවනදා කැලණිය විශ්වවිද්යාලයට ඇතුළත්ව 1963 දී ශාස්ත්රවේදී ගෞරව ප්රථම පන්ති සමාර්ථ්යයක් සහිත ව උපාධිය ලබා 1963 අගෝස්තු පළමුදා ගා/මීපාවල මහා විද්යාලයේ උප විදුහල්පති ධූරයට පත් විය. 1964 පෙබරවාරි පළමුවනදා ගා/ගිංතොට මහා විද්යාලයේ විදුහල්පතිවරයා බවට පත්වීමක් ලැබුවේ ය. මොහුගේ කාලය ගිංතොට මහා විද්යාලයේ ස්වර්ණමය යුගය ලෙස සැලකෙන අතර 1967 දී ලංකාවෙන්ම උසස් ප්රතිඵල වාර්තා කිරීමට ගිංතොට මහා විද්යාලය සමත් විය. 1968 දී විභාගයට පෙනී සිටි සිසුන් විසි දෙනාගෙන් දහඅට දෙනෙක් ම විශ්වවිද්යාල වරම් ලැබීම නිසා ගාලූ නගරයේ ප්රමුඛ පාසල් අතර ගිංතොට මහා විද්යාලය ඉහළින් ම බැබළිණ.
බන්දුසේන ගුණසේකර මහතා කැලණිය විශ්වවිද්යාල සේවයට එක් වූයේ 1968 ඔක්තෝම්බර් පළමුදා ය. ‘‘ගාල්ලේ ග්රාමනාම හා එහි විත්ති’’ නමින් කරන ලද පර්යේෂණ නිබන්ධයට එතුමාට ශාස්ත්රපති උපාධිය ලැබුණි. 1971 ජනවාරි හතර ලන්ඩන් විශ්වවිද්යාලයට ඇතුළත් ව සිංහල අක්ෂර විකාසනය පිළිබඳ පර්යේෂණ නිබන්ධයක් ඉදිරිපත් කොට ආචාර්ය උපාධිය ලබා 1974 අගෝස්තු අටවැනිදා ලංකාවට පැමිණියේ ය.
1980 අගෝස්තු එකොළොස්වැනිදා එතුමා ජ්යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ධූරයට උසස් වූ අතර එතැන් සිට විවිධ පර්යේෂණ කටයුතුවල නියැළෙමින් කරන ලද අනගිභවනීය සේවය නිසා 1985 දී මිත්රත්ව පදනම යටතේ සෝවියට් දේශයට යෑමට අධි ශිෂ්යත්වයක් ලැබ පුෂ්කීන් භාෂා ආයතනයට ඇතුළත්ව රුසියන් භාෂාව හදාරා ඩිප්ලෝමා උපාධිය සමත් ව 1986 නැවත කැලණිය විශ්වවිද්යාල සේවයට වාර්තා කළේය. එතුමා ඒ වන විට කරන ලද පර්යේෂණ කටයුතු හා ශාස්ත්රීය ලිපි ලේඛන සලකා බැලූ පීඨ මණ්ඩලය සනාතන සභා අනුමැතියට යටත්ව 1990 වර්ෂයේ දී මහාචාර්ය ධූරය පිරිනමන ලදී. කැලණිය විශ්වවිද්යාලයේ උගන්වමින් ම රුහුණු විශ්වවිද්යාලයේ බාහිර ආචාර්යවරයකු වශයෙන් දේශන පැවැත්වීමට ගිය අතර රුහුණු විශ්වවිද්යාලයේ උපකුලපතිතුමාගේ ආරාධනයෙන් එහි සිංහල අංශයේ උපදේශක මහාචාර්යවරයා වශයෙන් පත්වීම් ලැබුවේ ය. කලක් භාෂා කාසාව කණ්ඨකයින්ගේ බත් කුඹක් බවට පත්ව තිබුණු රුහුණු විශ්වවිද්යාලයේ සිංහල අංශයට සරස්වතීයගේ බැල්ම යොමු වූයේ එතුමන්ගේ පැමිණීමෙන් පසුව බව කියැවේ.
පත පොත ලියමින්, පර්යේෂණවල නිරත වෙමින් විශ්වවිද්යාල ක්ෂේත්රයට එතුමා කරන ලද සේවාව සදා අමරණීය ය. ඉගැන්වීම මැනවින් කළ එතුමා ශිෂ්ය පිය වුයේ ය. ජන්මයෙන් ම කවිකම රැගෙන සපැමිණි බන්දුසේන ගුණසේකරයාණෝ රස කවි ලියුවෝ ය. කවියට හිතැති සහෘදයන්ට ද අත හිත දුන්නහ. දකුණේ සාහිත්ය පුනර්ජීවනයේ නියමුවාණෝ වූහ. නෙළුවේ ගුණානන්ද හිමියන්ගේ ප්රධානත්වයෙන් රජ්ගම ටී. ලියනගේ කවියාගේ සහභාගීත්වයෙන් ආරම්භ කළ කවි සභාවට නම යෝජනා කළේ කිරළගහවෙල මාර්ටින් ජයවර්ධන ය. ‘‘රෝහණ කලා රැළි’’ නම් වූ ඒ නාමය පසු කලෙක දී ‘රුහුණු කලා හවුල’ නමින් සුපතළ වූයේ බන්දුසේන ගුණසේකර මහතාගේ දැඩි කැපවීම නිසා ය. අද දක්ෂිණ ලංකාවේ සාහිත්යයට කලාවට හිතැති සහෘද මානව මානවිකාවන් විශාල පිරිසක් එහි සාමාජිකත්වය දරති. අදත් අංකුර සාහිත්ය කලාකරුවන්ගේ යහපත පිණිස සාහිත්ය තරග, කාව්ය නිර්මාණ වැඩමුඵ හා සාහිත්ය සම්මන්ත්රණ, කවිමඩු රුහුණු කලා හවුල මඟින් පවත්වගෙන යෑම රටටම ආශිර්වාදයකි.
"තිතට මුවහත් කළ හැකි
එහෙත් අසමැන සකි
හෙළ කවිය අද දුබල අවියකි’’
යනුවෙන් ඔහු පවසනුයේ අද සිංහල කවියේ පරිහානි තත්ත්වය හා සිංහල කවිය අවියක් සේ ම මුවහත් කළ හැකි බවම ය.
බන්ධුසේන ගුණසේකර මහතා ලියා ඇති පොත් සංඛ්යාව අතිවිශාල ය. ඒ අතරින් මාලියාගේ මැජික් පින්සලය, කැවුම් බබා, ආත්ත මුත්තා ඔට්ටු වෙලා කෑම ටිකට තට්ටු වෙලා, මසුරු වෙළෙන්දා සහ රන්කාසි පසුම්බිය, රජ ගෙම්බා, යාළුවෝ අපි, කම්මැලියාට ලියුමක්, ආදී පොත් විශිෂ්ට ග්රන්ථ රත්නයෝ වෙති.
ගුරුකුල කේන්ද්රීය විචාරයට පහරදෙන මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර පේරාදෙණි ගුරුකුලයේ පක්ෂපාතීත්වයට එකඟ වූයේ නැත. ඔවුහු ස්වාධීන විචාර කලාවක් ස්ථාපිත කළහ. ‘‘ඇහැලේපොළ වර්ණනාව හෙවත් වඩුග හටන’’ නම් ග්රන්ථයේ දී ප්රශස්ති කාව්යයේ ප්රභවය හා විකාශනය පිළිබඳව සාකච්ඡා කරමින් ලියවුණු විශිෂ්ට විචාර ග්රන්ථයකි. මීට අමතර ව ‘‘ගජමන් නෝනාගේ කවි’’ ග්රන්ථයේ දී මහනුවර-මාතර කවිය පිළිබඳ ගැඹුරු විමර්ශනයක් කර ඇත. තව ද ගජමන් නෝනාගේ ජීවන තොරතුරු, ඇගේ කාව්ය ප්රභාව පිළිබඳ දක්වා ඇති කරුණු ශාස්ත්රීය වශයෙන් ද ඉතා ම ප්රශස්ත වූ කාරණා ය. ‘‘සිංහල කවියේ අද්යතන ස්වරූපය’’ නම් වූ පොත අද්යතන කවිය පිළිබඳ විචාරාත්මක අධ්යයනයකි. සඳැස් කවිය යටපත් ව නිසඳැස් මතුවන ආකාරය නිදසුන් සහිත ව කර ඇති විවරණයකි. ‘‘සැළලිහිණි සංදේශය රසාස්වාදය හා විචාරය’’ යන ග්රන්ථය සැළලිහිණිය පිළිබඳ ලියවුණු අභිමානවත් ග්රන්ථ රත්නයකි. මාර්ටින් වික්රමසිංහගේ ‘‘යුගාන්තය විචාරය හා විමර්ශනය’’ නූතන සිංහල නවකතා හා යුගාන්තය තුලනය කරමින් රචනා කර ඇති සාරගර්භ විචාර සංග්රහයකි.
කලක් කුමාරතුංග මුණිදාස, ආනන්ද රාජකරුණා, එස්. මහින්ද හිමි වැනි විද්වතුන් සුරතෙහි වූ ළමා සාහිත්යය අඩපණ වූයේ ඕනෑ ම කෙනෙකුට ළමා පොතක් ලිවිය හැකි ය යන දුර්මත පහළවීමත් සමඟ ය. මෙවැනි කලෙක සිබිල් වෙත්තසිංහ, ආචාර්ය ඩබ්. ඒ. අබේසිංහ, ගුණසේන විතාන, මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර වැනි ප්රවීණ ලේඛකයන් පිරිසක් ළමා නිර්මාණකරණයට අතගැසූහ.
මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකරගේ ළමා පොත් අතුරින් හතරක් ලංකාවේ ජනශ්රැති ඇසුරෙන් රචිත ය. ‘‘ලූල්ලූ මාමා’’, ‘‘කේලම් කියා දඬුවම් ලැබුණ රයිගමය යි ගම්පලය යි’’, ‘‘අපි යාළුයි’’ යන පොත් ළමා මනස ආකර්ෂණය කරගත් ඒවා වෙයි.
ලේඛන ප්රතිභාව, බහුශ්රැතභාවය, ගුණගරුක මනුෂ්යත්වය, ඥාණෝද්දීපනය අතින් පෙහොසත් මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකරයාණෝ හැම විට ම ආධුනික ලේඛකයින්ට අතහිත දුන්නහ. අද විශ්වකෝෂයේ කර්තෘධූරය දරන කැලණිය විශ්වවිද්යාලයේ සිංහල අංශයේ ජ්යෙෂ්ඨ මහාචාර්ය කුලතිලක කුමාරසිංහ මහතා ද මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර සෙවනෙහි සාරසිප් ප්රගුණ කළ ශිෂ්ය රත්නයකි. එවන් ශිෂ්ය ශිෂ්යාවෝ දහස් ගණනක් එතුමන්ගේ පයුරුපාශනය ලැබූහ. ආධුනික ලේඛක ලේඛිකාවන්ගේ පොතපතට පෙරවදන්, පසුවදන් ලියමින් ඔවුනට නිසි මඟ පෙන්වීම මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර චරිතයෙහි කැපී පෙනෙන කෘතවේදී සංලක්ෂණයකි.
මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකරගේ පොතපත හා ලිපි ලේඛන පිරිසුදු වියරණ රීතියකට අනුගත ව ලියවුණු ඒවා ය. ඔහු ඓතිහාසික භාෂා ව්යාකරණය පිළිබඳ ඉහළ දැනුමකින් සන්නද්ධ ව ග්රණ්ථකරණයට අත තබා තිබීම නිසා විදග්ධ සාහිත්ය පෝෂණයට සැළසුණු සේවාව ලඝු කළ නො හැක. එබැවින් ලංකාවේ සිංහල සාහිත්යයේ චිරස්ථිතියට සිදුකළ අමිල සේවයේ නාමයෙන් අපි මහාචාර්ය බන්දුසේන ගුණසේකර සූරීන්ට දීර්ඝායු ප්රාර්ථනා කරමු.
දර්ශනපති මහේෂ් ක්රිශාන්ත
ගා/ශ්රී සුමංගල විද්යාලය, හික්කඩුව.
බන්දුසේන ගුණසේකර
නව අදහස දක්වන්න