ගින්නට හේතුව තවමත් නිශ්චිතව අනාවරණ වී නොමැත. එහි බිත්තිවල දිස්වූ පැලුම් හේතුවෙන් දේවස්ථානයේ ප්රතිසස්කරණ කටයුතු සිදුවෙමින් තිබිණි. ඊට සමාගම් 5ක් එක්ව සිටියහ. බලධාරීන්ගේ අනුමානය වී ඇත්තේ මෙම ප්රතිසංස්කරණ කටයුතු හා ගින්න අතර සම්බන්ධයක් තිබිය හැකි බවය. ගින්න ඇතිවනවිට එම කටයුතුවල යෙදී සිටි සේවකයෝ දෛනික රාජකාරි නිමවා සිටියහ.
පාස්කුවට සතියකටත් අඩු කාලයක් තිබියදී ප්රංශ ජනයාගේ හදවත් නතර විය. ලෝ පතළ කිතුණු පුදබිමක් පමණක්ම නොව සකල ලෝකවාසී කලා රසිකයන්ගේ මහඟු උරුමයක් ද වන පැරීසියේ නොත්ර-දාම දේවස්ථානයට විශාල හානියක් සිදුවී තිබේ. නොත්ර-දාම දේවස්ථානය ප්රංශයේ සංකේතයක් බඳුය. මීට වසර 800 කට පමණ ඉහතදී ඉදි වූ එය යුනෙස්කෝ ලෝක උරුමයක්ද වේ. ඊට ඇති සංචාරක ආකර්ෂණය කොපමණද යත් අයිෆල් කුලුන නැරැඹීමට වාර්ෂිකව පැමිණෙන සංඛ්යාව ඊට දෙවැනිය. දේවස්ථානයේ ඇති වූ, තවමත් හේතුව අපැහැදිලි හදිසි ගින්නෙන් එහි දැවමය වහලය හා ප්රධාන කුලුන මුළුමනින් විනාශයට පත් විය. ගින්නට හසු වූ ප්රදේශයේ විශාල විවර 2ක් ඇති වී තිබෙන අතර ඇතුළතට ද අලාබහානි සිදු වී තිබේ. 500 කට ආසන්න ගිනි නිවන භටයන්ගේ දැඩි පරිශ්රමය මැද පැය ගණනාවක මෙහෙයුමකින් දේවස්ථානයේ ඝණ්ඨාර සහිත සෙසු කුලුනු 2 ගින්නෙන් බේරා ගැනීමට හැකි විය. රොබෝ තාක්ෂණයද ඊට යොදාගැනිණි.
නොත්ර-දාමය කිතුණුවන්ගේ උතුම් පුදබිමක් වන්නේ ජේසුතුමන් කුරුසයේ ඇණගසන අවස්ථාවේ එතුමන්ට පැළැඳවූ කටු ඔටුන්න එහි තැන්පත්ව තිබෙන බැවිනි. ගින්නෙන් ඊට හානියක් නොවිණි. එහි සිදුවෙමින් පැවැති ප්රතිසංස්කරණය හේතුවෙන් වටිනා තඹ ප්රතිමා ගණනාවක් ද ඉන් බැහැර කර තිබීම නිසා ඒවා ද ආරක්ෂා විය. එම වටිනා වස්තූන් ලූවර් කෞතුකාගාරයේ ආරක්ෂාව යටතේ තැබීමට පියවර ගෙන තිබේ. වටිනා සිතුවම් බැහැර කිරීම ඊයේ ඇරැඹීමට නියමිතව තිබිණි.
මිල කළ නොහැකි කැටයම්
දහනව වැනි සියවසේදී ප්රංශ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පී ඉයුජින් වයලට් ල. ඩියුක්ගේ නායකත්වයෙන් යුතුව ගොඩනැඟුණු නොත්ර-දාමය ගොතික් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ විශිෂ්ට සංකේතය ලෙස බැබලිණි. ඉකුත් සඳුදා හටගත් ගින්නෙන් පැය 15ක් පමණ ගතවනවිට ඊට දැඩි ලෙස හානි සිදුවී තිබිණි. එහි තිබූ මිලකළ නොහැකි කලාත්මක වීදුරු කැටයම් සහිත දැවැන්ත ජනේලවලට ද හානි සිදුවිය. ගිනි නිවන භටයන් ඩ්රෝන යානා ද ආධාරකරගනිමින් දේවස්ථානය නිරීක්ෂණය කර තිබේ. සිදුවී ඇති හානි තවදුරටත් අවධානයට ලක්වෙමින් පවතී.
සේන් නදියේ ඉවුරු අසබඩට වී පැරිස් වැසියෝ කඳුළු පිරි නෙත්වලින් යුතුව ගින්න දෙස බලාසිටියදී ප්රංශ ජනාධිපති එමෑනුවෙල් මැක්රන් වසර 5ක් තුළ දේවස්ථානය යළි ගොඩනඟන බවට ප්රතිඥා දුන්නේය. ඊට අරමුදලක්ද ආරම්භ විය. දැනටමත් පැරිසියේ ව්යාපාරික දැවැන්තයන්ගේද දායකත්වයෙන් එය ඩොලර් බිලියනය ඉක්මවා වර්ධනය වෙමින් තිබේ. ලෝ පතළ ලුයී වුයිටොන් ව්යාපාර ජාලය හිමි බර්නාඩ් අවොල්ට් පවුල යූරෝ මිලියන 200ක පරිත්යාගයක් කර ඇත. ලොරෙල් ව්යාපාර ජාලය හිමි බෙටන්කොට් පවුලෙන් යූරෝ මිලියන 100 කි. ගුසී ව්යාපාර ජාලය හිමි කෙරිංග් සමූහය වෙනුවෙන් ප්රංශුවා හෙන්රි ජිනොල්ට්ගෙන් යූරෝ මිලියන 100කි. ලෝක නායකයන් ද ඊට දායකවන බවට පොරොන්දු වී තිබේ. සුපිරි දානපතියාගේ සිට ප්රංශයේ අන්ත දිළින්දා දක්වා හැකි අයුරින් ඊට එක්වන බව දැනටම පැහැදිලිය.
ගින්නට හේතුව තවමත් නිශ්චිතව අනාවරණ වී නොමැත. එහි බිත්තිවල දිස්වූ පැලුම් හේතුවෙන් දේවස්ථානයේ ප්රතිසස්කරණ කටයුතු සිදුවෙමින් තිබිණි. ඊට සමාගම් 5ක් එක්ව සිටියහ. බලධාරීන්ගේ අනුමානය වී ඇත්තේ මෙම ප්රතිසංස්කරණ කටයුතු හා ගින්න අතර සම්බන්ධයක් තිබිය හැකි බවය. ගින්න ඇතිවනවිට එම කටයුතුවල යෙදී සිටි සේවකයෝ දෛනික රාජකාරි නිමවා සිටියහ. එහෙත්; කිසියම් අතපසුවීමක් ඊට හේතුවන්නට ඇතිද යන්න ගැන විමර්ශකයන්ගේ දැඩි අවධානය යොමුව තිබේ. විමර්ශන කටයුතු සඳහා නිලධාරීන් 50 දෙනකු පමණ යොදවා සිටිති. ප්රතිසංස්කරණ කටයුතුවල නියැළී සිටි සේවකයන් 30 දෙනකුගෙන් පමණ ඔවුන් මුල්වටයේදී ප්රශ්න කර ඇත. ගින්නට හේතුව ත්රස්තවාදී හෝ කඩාකප්පල්කාරී ක්රියාවක් නොවිය හැකි බව බලධාරීහු ප්රකාශ කළහ.
සමාජ ජාල ඔස්සේ කිසියම් ත්රස්තවාදී හෝ අන්තවාදී ක්රියාවන් ඊට හේතුවන්නට ඇතැයි ප්රචාර සිදුවුණද ඒවා ව්යාප්ත වීම පාලනය කිරීමට එම මාධ්ය ආයතන පියවර ගෙන තිබිණි.
ප්රංශයේ ල’ පැරිසියන් පුවත්පත පළකළ පරිදි දේවස්ථානයේ ගිනි අනතුරු සීනුව සඳුදා සවස 6.20ට පමණ නාදවිය. එහෙත් ගින්නක ලකුණු දිස්නොවිණි. යළිත් එය සවස 6.43ට නාදවනවිට ගින්න පැතිරෙන අයුරු දැකිය හැකිවිය. එය විදුලි සෝපානයක විදුලි කාන්දුවක් නිසා ඇතිවිණිද යන්න ගැනද අවධානය යොමුවී ඇත.
ප්රතිසංස්කරණ කටයුතු
නොත්ර-දාම දේවස්ථානයට එම නම ලැබීමට හේතුව ලෝපතළ ප්රංශ ගත්කරු වික්ටර් හියුගෝගේ “ද හන්ච්බැක් ඔෆ් නොත්ර-දාම්” කෘතියයි. එම කෘතියේ ප්රකාශකයන් වන පැරීසිය කේන්ද්ර රකොටගත් ප්රධාන පොත් ප්රකාශක ආයතන 2ක් වර්ෂ 1831 දී මුල්වරට ප්රකාශයට පත්වූ එම කෘතියේ නව මුද්රණ අලෙවියෙන් ලැබෙන ආදායම දේවස්ථානය ගොඩනැඟීමේ අරමුදලට පරිත්යාග කරන බව බී. බී. සී. යට පැවසූහ. සෙසු ප්රකාශනයන්ගෙන් හා පොත්හල්වලින්ද ඔවුහු එම ඉල්ලීම කළහ.
ඉකුත් බදාදා වනවිටද දේවස්ථානය ඇතුළත පරීක්ෂා කිරීම ආරක්ෂාකාරී නොවීම නිසා එම කටයුතු බ්රහස්පතින්දා දක්වා කල් ගියේය. ගින්නෙන් සිදු වූ අලාභ හානි තක්සේරු කිරීමේ කටයුතුවල ගිනි නිවන භටයෝ මේ වනවිට යෙදී සිටිති. දේවස්ථානයේ අල්තාරය මතට ද ගිනිගත් වහලය ඇතුළු සුන්බුන් කඩාවැටී ඇත. එහෙත් කුරුසයට හානි සිදු වී නැතැයි CBS වාර්තාකාරිය පවසයි.
ප්රතිනිර්මාණ කටයුතුවලදී දැවමය වහලය යළි ගොඩනැඟීම වැනි පියවර අභියෝගාත්මක බව පෙනෙන්නට ඇත. 13 වැනි සියවසේදී ඊට යොදාගත් ප්රමාණයේ දැව දැනට සොයා ගැනීම අපහසු බව සංරක්ෂකයෝ පවසති. කෙසේ වුවද මීට වසර කිහිපයකට පෙර නැෂනල් ජියෝග්රැෆික් වැඩසටහනක් වෙනුවෙන් දේවස්ථානයේ ත්රිමාන දර්ශන මුළුමනින්ම වාගේ ලබාගෙන තිබීම මෙම ප්රතිනිර්මාණ කාර්යයට විශාල රුකුලක් වනු ඇතැයි පැවසේ. එය ඉංජිනේරුවන්ට හා ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන්ට බෙහෙවින් ප්රයෝජනවත් වනු ඇති බව පැහැදිලිය. ලේසර් තාක්ෂණය යොදාගනිමින් එම දර්ශන ලබාගෙන තිබුණේ 2015 වසරේදී ය. ඊට මුල්වූ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පී 49 හැවිරිදි ඇන්ඩ්රෲ ටැලොත් ඉකුත් වසරේදී මිය ගියේය. දේවස්ථානයේ ස්ථාන 50ක් පමණ ඇතුළත හා බාහිර දර්ශන ඔහු ලබාගෙන තිබිණි.
නොත්ර-දාම ගින්නත් සමඟ අමෙරිකාවේ නිව්යෝර්ක් නුවර ලෝක වෙළෙඳ මධ්යස්ථාන ගොඩනැගිල්ල හා එම්පයර් ස්ටේට් ගොඩනැගිල්ල ප්රංශ ධජයේ වර්ණ රැගත් විදුලි බුබුළුවලින් සරසා ඇති අයුරු දැකිය හැකිය. ප්රංශ ජනයා වෙත සිය සහෝදරත්වය පළකිරීම ඉන් සංකේතවත් කරන බව නිව්යෝර්ක් වැසියෝ පවසති.
ඓතිහාසික වැදගත්කම
නොත්ර-දාම දේවස්ථානයේ ඉදිකිරීම් ආරම්භවූයේ 7වැනි ලුවී රජ දවස ක්රි. ව. 1163 දී ය. එය සම්පූර්ණ වූයේ ක්රි. ව. 1345දී ය. එනම් වසර 200 කට ආසන්න කාලයක් එය ඉදිකිරීමට ගතවී තිබේ. සිදුවීම් ගණනාවක් නිසාම එය ඓතිහාසිකව වැදගත් ය. එංගලන්තයේ 6 වැනි හෙන්රි රජු ක්රි. ව. 1431 දී කිරුළු පැලඳුවේ මෙම දේවස්ථානය තුළදීය. වර්ෂ 1804 දී නැපෝලියන් බොනපාට් ප්රංශ අධිරාජයා ලෙස කිරුළ පැලඳුවේද මෙහිදීය. 12 වැනි සියවසේදී පැරීසිය ලෝකයේ ආර්ථික හා ආධ්යාත්මික මධ්යස්ථානයක් බවට පත්ව තිබූ අයුරු නොත්ර-දාම දේවස්ථානය මඟින් සංකේතවත් විය.
නොත්ර-දාම දේවස්ථානය ඉදිවී ඇත්තේ පැරැණි ලුටේෂියා නගරය මතය. 1960 ගණන්වල සහ 1970 ගණන්වල කළ පුරාවිද්යාත්මක පර්යේෂණවලදී ඇතැම් නටබුන් මතුකර ගැනීමට හැකිවිය.
පැරීසියේ ඉතිරිව තිබූ පැරැණිම දැව නිර්මාණය නොත්ර-දාමයේ වහලය විය. එය තැනීම වෙනුවෙන් 12 වෙනි සියවසේදී අක්කර 52ක වපසරියක තිබූ ගස් කපා දැව ලබාගෙන තිබේ. වහලයේ සෑම පරාලයක්ම තනි ගසක් බැගින් යොදාගනිමින් එය නිර්මාණය කර තිබිණි. මේ හේතුවෙන් දේවස්ථානයේ වහළය “වනාන්තරය” යන සුරතල් නාමයෙන් හැඳින්විණි.
දේවස්ථානය ඉදි කිරීමේදී පියාඹන මුක්කු යොදාගෙන ඇති අතර එම තාක්ෂණය භාවිත වූ පැරැණිම නිදසුනක් ලෙස මෙය දැක්විය හැකිය. එම පියාඹන මුක්කු ගොතික් ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ විශේෂ අංගයකි. වර්ෂ 1793දී ප්රංශ විප්ලව සමයේදී රජවරු 28 දෙනකුගේ හිස් එතුළදී වෙන්විය. 16 වැනි ලුවී රජු ගිලටීනයට යැවුණේද මේ වසරේදීමය.
එක්වරම බැලූවිට දේවස්ථානයේ දැනටද ඉතිරිව ඇති ඝණ්ඨාර සහිත කුලුනු 2 නිවුන් ගොඩනැගිලි ලෙස දිස්වුවද ඒවා එකිනෙක සමාන නැත. දේවස්ථානයේ එම ඝණ්ඨා 19 වැනි සියවසේදී අලුතෙන් යොදන ලදී. එහෙත් පැරැණි ඝණ්ඨා මෙන් ඒවායේ හඬ සුවිශේෂී නොවීය. යළිත් 2013 වසරේදී ඝණ්ඨා සවිකළ අතර ඒවායින් මතුවූයේ 17 වෙනි සියවසේ ඝණ්ඨා නාදයයි. විශේෂ අවස්ථාවලදී මෙම ඝණ්ඨා නාද කෙරේ.
දේවස්ථානයේ දැවමය වහලය මීමැස්සන්ට වාසභූමියක් වී තිබිණි. අවට ඇති උද්යානවලින් පැණි උරාබොන මීමැස්සෝ එහි ඇති වදවල පැණි තැන්පත් කළහ. මින් ඉදිරියට එදෙසින් ඇසුණු ගුමු ගුමු නාදයද නොඇසෙනු ඇත.
නව අදහස දක්වන්න