ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථික වශයෙන් යම් ස්ථාවරයකට පැමිණෙමින් තිබෙන බව නොරහසක්. මෙකල මුළු ලෝකයම පාහේ ආර්ථික, සමාජයීය, දේශපාලනික ආදී අර්බුදවලට මුහුණ දෙන බවක් පෙනෙන්නට තිබේ. එය එසේ තිබියදී දිගින් දිගටම මෙරට රාජ්‍ය අංශයේ විවිධ ආයතන තනි තනිව හා එක්ව දියත් කරන වැඩවර්ජන හමුවේ මහජනතාව අතිශයින් පීඩාවට පත්ව සිටිති. එසේම රටක් වශයෙන් අපේ ඉදිරි ගමනටත් මේ හරහා කොතරම් බලපෑමක් ඇති කරනු ඇති ද? ඊට පිළියම් මොනවාද? ඒ පිළිබඳ අපි දැන් කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ ශ්‍රීපාලි මණ්ඩපයේ මහාචාර්ය ටියුඩර් වීරසිංහ මහතා සමඟ සාකච්ඡා කරමු.
අපි නූතනය ගැන විස්තර කරමින් කතාබහ අරඹමු ද?
ඒක වැදගත්. සෑම සියවසකට වරක්ම ලෝකයේ ආර්ථික මොඩලය වෙනස් වෙනවා. ලොව මූල්‍ය ඒකකවලටත් එය එසේමයි. එමෙන්ම අඩ සියවසකට වරක් ලෝකයේ තාක්ෂණ මොඩලය, එහි ව්‍යුහයත් වෙනස් වෙනවා. අපිත් රටක් විදියට ලෝකයා එක්ක සංක්‍රාන්තික අවධියක ඉන්නා වගත් අප එය හඳුනා ගැනීමත් වැදගත්. අනෙක, මේ ලොවටම අර්බුදකාරී සමයක්. ආර්ථික පසුබෑම් අමෙරිකාව ඇතුළු මුළු ලෝකය පුරාම දක්නටත් පුළුවන්. ලෝක ආර්ථික අර්බුද, කොවිඩ් වසංගතයෙන් ඇති කළ බලපෑම් තවම නිරාකරණය වී නැහැ. විවිධ තලවලින් ඒ ගැටලු නැවත මතු වෙමින් පවතින්නේ. දශකයක් හෝ දෙකක් ඉදිරියට එය දිවෙනු ඇති. රට රටවල ජන ජීවිතය එක්තරා අවුල් සහගත තැනකට ගිහින්. ව්‍යාපාර කඩා වැටීම් ආදියෙන් එහාට යමින් ඇතැම් රටවල් යුද කෝලාහලවලට පැටලී ඇති බවත් හඳුනා ගත හැකියි. මේ අනුව මෙරට දෙසටත් හැරු‍ණොත් තවම අපි මුහුණදෙන ගැටලු වර්ග 3කට ගොනු කර දැක්විය හැකියි.
ඒ මොනවාද?
මූලිකවම අපිට තවම විවිධ ජන වර්ග, ජාතීන් එකට එකතු කර ගනිමින් සමෘද්ධිමත් රාජ්‍යයක් ගොඩනඟා ගැනීමේ නොහැකියාව පෙනෙන්නට තියෙනවා. ඒ කියන්නේ සංවර්ධනයේ ගමනට සියලු ජන කොටස් සම්බන්ධ කර නොගැනීමයි. අවුරුදු 80ක් පමණ ආපස්සට හැරී බැලූ විටත් එය එසේමයි. අනෙක, නිදහසින් පසුව අපට රටට ඕනෑ කරන සංවර්ධන මොඩලයක් ගොඩනඟා ගත නොහැකි වීමයි. සමාජ සංවර්ධන මොඩල දෙස බැලුවත් සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් දක්නට නැහැ. ඊට බලපෑ විවිධ කරුණු හඳුනාගත හැකියි. තෙවැන්න, ශ්‍රී ලාංකේය කියා අනන්‍යතාවක් තවම අපට ගොඩනඟා ගැනීමට නොහැකි වීමයි.
තවදුරටත් විස්තර කරමු ද?
ඉතින්, මේ කරුණු 3ම ඉතා බරපතළයි. මෙරට සෑම ක්ෂේත්‍රයකටම මේවා තදින් බලපෑම් කරනවා. තුන්වැනි ලෝකයේ රටක් විදියට ඉතිහාසයේ බරපතළම ආර්ථික අර්බුදයට අපි ඉකුත් වර්ෂ කිහිපයේදී මුහුණදුන්නා. අන්තර්ජාතික වශයෙන් අප විවේචනයටත් ලක්වුණා. තවදුරටත් විදෙස් ණය ගත නොහැකි තත්ත්වයටත් පත්වුණා. ඒත්, මේ අද ඊයේ කළ දෙයක විපාක නෙවෙයි, ක්‍රමානුකූලව අපේ විදෙස් ණය ප්‍රමාණය වර්ධනය වුණා. නිදහසෙන් පසුව ක්‍රමානුකූලව මෙරට රාජ්‍ය ආදායම අඩු වීමත් හේතුවක්. රාජ්‍ය ආදායම සංතෘප්ත කරන රාජ්‍ය බදු ප්‍රතිපත්තියේ අඩුලුහුඬුකම් මතු වී පෙනීමේ ප්‍රවණතාවක් ඇති වුණා. කෙමෙන් රාජ්‍ය බදු ආදායම 14% පමණ වන තෙක් පහත වැටුණා.
එය මෙරට නූතන වැඩ වර්ජකයන්ගේ ඉල්ලීම් සමඟත් සම්බන්ධයි නේද?
ඔව්. ඒ වැටුප් වැඩි කිරීමේ ඉල්ලීම් සපුරන්නට නම් වැට් බදු තවත් ඉහළ නැංවිය යුතුව ඇතැයි මුදල් අමාත්‍යංශ ප්‍රධානීන් ඉකුත්දා අවධාරණය කර තිබුණා. හැබැයි, තාත්විකව ගත් විට ඒ පිළිබඳ තර්ක කිරීම අපහසුයි. ඒ කොහොම වුණත් වැටුප් වැඩි කිරීමේදී ඒවා ගෙවීමට ආදායම් වැඩි විය යුතු බව කාටත් වැටහෙන කරුණක්. ඊට අලුතින් බදු පැනවිය යුතු තැනට යන්න වෙනවා නම් ඒක ගැටලුකාරියි. සමස්ත ජන ජීවිතයටම ඒක තදින් බලපානවා. ඒ විතරක් නෙවෙයි, එයින් සමාජයම අර්බුදයකට යන්නත් පුළුවන්. වැටුප් ගෙවීමට බාහිරින් ණයට ගන්න වෙනවා නම් එයින් ප්‍රශ්න තවත් වැඩි කෙරෙනවා. ඒ අනුවත් වැටුප් ගෙවීමට තරම් සැබැවින්ම ආදායම් නොමැති තත්ත්වයකදී වැඩි වැටුප් ඉල්ලා සිටීම අසාධාරණයි.
අනෙක, මෙරට රාජ්‍ය සේවකයන් ලක්ෂ 16ක් පමණ වෙනවා. ඒ අය නඩත්තුවට අති විශාල මුදලක් රජයට වැය වෙනවා. හැබැයි, එතැනදී පිළියම් දෙකක් වෙනවා. ඒ එකක් වෙන්නේ ඊට වඩා අඩු රාජ්‍ය සේවක ප්‍රමාණයකින් ඒ කාර්යභාරය කරවා ගැනීමයි. දෙවැන්න දැනට සිටින පිරිසගෙන් සංවර්ධන කාර්යයේදී වැඩි දායකත්වයක් ගැනීමයි. එවිට රජයට බරක් නොවන පරිදි රාජ්‍ය සේවය පවත්වාගත හැකියි.
ඇත්තෙන්ම රාජ්‍ය සේවකයන් ප්‍රමාණය හා සංවර්ධනය අතර ගැළපීමකුත් අවශ්‍යයි. වැරදි කළමනාකරණයත් විවිධ අවස්ථාවල දේශපාලන බලපෑම් එල්ල වීමත් නිසා මේ තත්ත්වය ඇති වෙලා.
කාර්යඵලය ගැනත් කතා නොකර බැහැ?
අපේ නිෂ්පාදන බලවේග, එම ධාරිතාව වර්ධනයත් මෙහිදී විසඳුමක්. ඒ වගේම රාජ්‍යය ගැනත් කිවයුතුමයි. ඒ, මෙරට සුවිශාලම ආයතනයයි. විශාලම ව්‍යාපාරිකයාත් රජයමයි. සුවිශාලම කළමනාකරු වන්නේත් රජයමයි. ඊට වඩා විශාල ආයතනයක් මෙරට හඳුනා ගැනීමට නැහැ. එය උපරිම කාර්යක්ෂමතාවෙන් යුතුව, උපරිම කාර්යසාධන මට්ටමකින් පවත්වා ගැනීම අත්‍යවශ්‍යයි. එවිට රාජ්‍ය සේවය කප්පාදු කරමින් රැකී රක්ෂා අහිමි වීමේ අවදානමකට පුද්ගලයන් පත්කරනවාට වඩා සාධනීය අයුරින් මේ ගැටලුවට පිළියම් යෙදිය හැකියි. එහෙත් එය එක්වරම කළ හැකි දෙයක් නෙවෙයි. කෙටි, මැදි හා දිගුකාලීන වශයෙන් ඊට සැලසුම් සහගතව කටයුතු කළ හැකියි.
ඒත්, අර්බුද මැද එහෙම පුළුවන් ද?
අර්බුද ගැන කියනවා නම් ඕනෑම රටකින් එය හඳුනා ගත හැකියිනේ. එසේම එය සංවර්ධනයේ එක්තරා අවස්ථාවක්. සංවර්ධනයේ මූලික කොන්දේසියක් විදියටත් එය පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්. සැබැවින්ම එවිටයි පවතින තත්ත්වයෙන් එහා අලුත් තැනකට යෑමට පෙලඹෙන්නේ. ශක්‍යතාවන් වර්ධනය කර ගැනීමට එවිට වෙහෙසෙනවා. ඒත්, නිසි කළමනාකරණය පිණිස කටයුතු කරන රාජ්‍ය නිලධාරි පැලැන්තියකුත් එහිදී රටකට අවශ්‍යයි.
අපි දැන් වෙනතකට හැරෙමු. වැඩ වර්ජන පිටුපස දේශපාලන හස්තයක් ඇතැයි කියනවා. ඒ පිළිබඳ ඔබේ මතය?
ඒ තර්කය ඉදිරිපත් වෙනවා. ලෝක ජනගහනයෙන් අඩක් පමණ මැතිවරණ හරහා ජනතා පරමාධිපත්‍යය භාවිත කිරීමටත් මෙකල පෙළඹී සිටිනවා. ඉතින්, ඡන්ද ඉලක්ක කර ගත් වැඩපිළිවෙළත් ලෝකය පුරා ක්‍රියාත්මකයි. එය එතෙර, මෙතෙර කියා නැහැ. මේ වෘත්තීය සමිති මඟින් දියත් කරන වර්ජන රැල්ලක්නේ, ඒ ඒ අය පෙනී සිටින දේශපාලන පක්ෂ ආදියත් තිබිය හැකියි. එසේම පොදුවේ වෘත්තීය අයිතිවාසිකම් දිනා ගැනීමට වෘත්තීය සමිති කටයුතු කිරීම පිළිබඳ විවේචනයක් මට නැහැ. ඒ අයිතිය ඔවුන්ට තිබිය යුතුයි. හැබැයි, වෘත්තීය සමිති කියන්නේ මොනවාද කියන තැනට ගියාම අපිට මේක පැහැදිලි වෙනවා. සේවක ආයතන, ශ්‍රම කොන්දේසි ආරක්ෂා කරමින් අරගල කරන ආයතනයක් තමයි වෘත්තීය සමිති. ඒ වගේම ලොවම පාහේ මැතිවරණ සඳහා යොමුවූවක් විදියටත් මේ වසර හඳුනා ගත හැකියි. ඒ අනුව බැලුවත් එක් දේශපාලන පක්ෂයක් පමණක් නෙවෙයි, සෑම පක්ෂයක්ම පාහේ දේශපාලන වාසි අපේක්ෂා කරන මේ කාලයේදී ඒ කවුරුත් පොදු ජන යහපතට මුල් තැන දෙන්න ඕනෑ. තුලනාත්මක සහජීවනය අත්‍යවශ්‍ය වන්නේ ඒ නිසයි. එහෙම වෙනවා නම් ජනතාව අපහසුතාවට, පීඩාවට පත් කරන විදියට වැඩ වර්ජනවලට වෘත්තීය සමිති පෙලඹෙන්නේ නැහැ. සමාජ ස්ථර අතර වෛරී ස්වරූපයක් මේ නිසා ඇති වන්න පුළුවන්. යම් හෙයකින් තවදුරටත් මේ පිළිබඳ නොතකා කටයුතු කළොත් සමස්ත පද්ධතියම කඩා වැටීමට මෙය හේතුවක් විය හැකියි.
රාජ්‍ය නිලධාරින්ගේ ක්‍රියාකලාපය පිළිබඳත් ජනතාව අවධානයෙන් නේද?
ඔව්. අපි කලිනුත් කාර්යඵලය පිළිබඳ කතා කළානේ ඒ වගේම, මහ බැංකුවේ අත්තනෝමතික වැටුප් වැඩි කර ගැනීම ඊට නිදසුනක්. එහිදීත් පරස්පරතා මතුවී පෙනුණා. මෙරට ආර්ථික දැඩි අර්බුදයකින් පසුව, විරැකියාව ආදී බරපතළ ගැටලු සහිතව සිටින අවස්ථවකදී පොදුවේ මහජනතාව දුෂ්කරතා රැසක් සහිතවයි ජීවත් වෙන්නේ. ජීවන තත්ත්වයේ පහත වැටීම් බහුලව තියෙනවා. එහෙම වෙලාවකදී රජයේ ඇතැම් විධායක ශ්‍රේණිවල වැටුප් ඉහළ නැංවීම් පොදුවේ සෙසු වැටුප් තලවලට නොගැළපූ විටදී ඒ අය විරෝධයපෑමට ඉදිරිපත් විය හැකියි. ඒත්, සාධාරණ, මානුෂීය පැති ගැනත් අවධානයක් ඕනෑ වග ජනතාව අවධාරණය කරන කරුණක්. අර්බුදයේ ගැඹුර, අසීරුතාව දැන සාමූහිකව කටයුතු කළ යුතු වෙනවා. ඒ මිසක අර්බුදය තීව්‍ර කරමින් වාසි ගැනීමට තැත් කිරීම කිසිවිටෙකත් අනුමත කළ නොහැකියි. වෘත්තීය සමිති ක්‍රියාමාර්ග ශිෂ්ටාචාරික, ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සීමා තුළ ක්‍රියාත්මක වීම වැදගත්. අවබෝධය සහ සහයෝගිතාවයි එහිදී පදනම් වෙන්නේ. ඒ වගේම රජයක් වුණත් මෙවැනි තත්ත්වවලදී ඒකාධිපති, මර්දනකාරී තීරණවලට යොමු වීමේ හැකියාවක් තියෙනවා.
එහෙමනම් අපිට වැදගත් වන්නේ කොහොම මඟක් ද?
එය තුන් ආකාරයකින් විස්තර කළ හැකියි. එහි පළමුවැන්න නම් මෙය මෙරටට පමණක් නෙවෙයි, මුළු ලෝකයේම ආර්ථික සංවර්ධන මොඩල මෙකල වෙනස් වෙමින් තිබෙන බවයි. අනෙක, පෞද්ගලික නොවන පොදු එකඟතාවක් මත පිහිටා කටයුතු කළ යුතු වෙනවා. රජය ප්‍රමුඛතාව ගැනීමත් වැදගත්. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ යන ගමන වුණත් ඒකපාර්ශ්වික ගතියකින් ඉදිරියට යන්නේ. එහිදීත් තුන් පැත්තක් කැපී පෙනෙනවා. එනම් ප්‍රබුද්ධ සමාජය, දේශපාලන තන්ත්‍රය හා පුරවැසි සමාජයයි. මේ ස්ථම්භ 3ක්. ඒ ස්ථම්භ එකිනෙක අතර කතිකාවතක් එහිදී අත්‍යවශ්‍යයි.
එමෙන්ම මෙරට පිහිටීම ගැනත් කිවහැකියි. ලෝකයේ ආර්ථිකය වසර 4000ක් විතර පෙරදිගට වන්නටයි පැවතුණේ. ඒත්, ඉකුත් වසර 200ක පමණ සිට එය යුරෝපාකරයට මාරුවුණා. හැබැයි, නැවතත් 20 වැනි සියවසේ අග සිට එය චීනය, ඉන්දියාව, වියට්නාමය ප්‍රමුඛ පෙරදිගට එය නැවත මාරු වෙමින් තියෙනවා. රුසියාවත් සාපේක්ෂව ආර්ථික වශයෙන් යම් ස්ථාවරයක සිටියදී යුරේසියානු කලාපයක් විදියට මෙය ගොඩ නැඟෙනවා. ඒ අනුව අපට අපේ ආර්ථික, විදේශ ප්‍රතිපත්ති අනාගත ආර්ථික ඉලක්ක සාක්ෂාත් කර ගැනීමට මෙහෙයවිය හැකියි. එය තවදුරටත් අමුද්‍රව්‍ය සැපයීම මත යැපෙන දෙයක් නොවිය යුතුයි. ඇත්තෙන්ම, ලෝක බැංකුව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සිටින තැනට ඉදිරියේදී ෂැංහායි සහයෝගිතා සංවිධානය ආදිය ඉස්මතු වෙමින් පවතිනවා. ඉන්දියානු සාගර කලාප වැඩපිළිවෙළ ආදියත් එක මඟක්, එක තීරයක් සංකල්ප පෙරට එමින් තියෙනවා. ඒ සමඟ සහයෝගයෙන්, මෙරටත් සාකච්ඡා මාර්ගයෙන් අපට අතිශයින් වාසිදායක තීන්දු තීරණවලට අදාළ ගිවිසුම්වලට එළැඹෙමින් ඒ සමඟ ඉදිරියට ගිය විට ලොවම එක්තරා සංක්‍රාන්තික කාලයක් ගත කරන අපට, කෙටි කලෙකින් ආර්ථික දියුණුව ළඟා කර ගැනීම කිසිසේත් අපහසු නැහැ.
