ශ්‍රී ලංකාවේ අනාගත හැඩය වෙනස් වන්නට විදේශ ප්‍රතිපත්තිය කෙසේ බලපෑම් කරන්නේද යන්න ගැන බොහෝ දෙනා කුතුහලයෙන් සහ අවදියෙන් සිටිති. කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ දේශපාලන විද්‍යා අධ්‍යයන අංශයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ආචාර්ය සම්පත් රාජපක්ෂ සමඟින් ශ්‍රී ලංකාවේ වත්මන් විදේශ ප්‍රතිපත්ති මුලපිරීම්වල වැදගත්කම සම්බන්ධයෙන් අප කළ කතා බහ මෙසේ දිග හරිමු.
විදේශ ප්‍රතිපත්තිය සෑමවිටම ශ්‍රී ලංකා පාලනයේ තීරණාත්මක අංගයක්
විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ජාතියක සංවර්ධනයට අත්‍යවශ්‍යයි
ඉන්දියානු සාගරයේ කලාපීය භූ දේශපාලනයේ සැරිසැරීම අපට ඇති අභියෝගයයි
ඔබේ මතය අනුව අපට නිවැරදි විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් තිබුණාද ?
රටක අභිලාෂ සහ ගෝලීය තත්ත්වය තුළ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය තක්සේරු කිරීම වැදගත්. ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය, සාම්ප්‍රදායිකව නොබැඳි, දශක ගණනාවක් පුරා වෙනස්වීම්වලට භාජනය වූවක්. අපගේ වෙළඳාමට සහ ආරක්ෂාවට වාසිදායක වූ බටහිර සහ අපේ අසල්වාසීන් සමඟ අපි හොඳ සබඳතා ගොඩනඟා ගත් කාලපරිච්ඡේද තිබුණා. කෙසේ වෙතත්, විදේශ ප්‍රතිපත්ති තීරණ ඉතා ප්‍රතිගාමී වූ හෝ බාහිර බලපෑම්වලට හසු වූ අවස්ථා ද මඟ හැරුණු අවස්ථා ද තිබුණා. නිදසුනක් වශයෙන්, ඇතැම් ආර්ථික කණ්ඩායම් සමඟ ගැඹුරු සම්බන්ධයක් පවත්වා ගෙන යාම තුළින්, වඩා හොඳ වෙළෙඳ ගනුදෙනු හෝ සංවර්ධන ආධාර සපයා ගත හැකිව තිබුණා.
රටකට විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ වටිනාකම එහි සංවර්ධනයට බලපාන්නේ කෙසේද ?
විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ජාතියක සංවර්ධනයට අත්‍යවශ්‍යයි. හොඳින් ව්‍යුහගත කළ විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් ගෝලීය වෙළෙඳපොළට ප්‍රවේශය සහතික කරනවා. විදේශ ඍජු ආයෝජන (FDI) ආකර්ෂණය වෙනවා. සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවලට තීරණාත්මකව ජාත්‍යන්තර ආධාරය සුරක්ෂිත කරනවා. ආරක්ෂාව සහ කලාපීය ස්ථාවරත්වය වැනි ක්ෂේත්‍රවල ජාතික අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කළ හැකි දේශපාලන සන්ධානයන් ස්ථාපිත කරනවා. සමබර ප්‍රවේශයක් මඟින් තාක්ෂණික මාරුවීම්, අධ්‍යාපනික හවුල්කාරිත්වයන් සහ සංචාරක ව්‍යාපාරය සඳහා දොරටු විවෘත කළ හැකියි. ඒ සියල්ල සමාජ – ආර්ථික සංවර්ධනයට දායක වෙනවා.
නිසි විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් තුළින් දියුණු වූ රටවල් සහ එය ඔවුන්ට උපකාර වූ ආකාරය පෙන්වා දිය හැකිද ?
උදාහරණයක් ලෙස සිංගප්පූරුව ගනිමු. එය වෙ‍ෙළඳ ලිබරල්කරණය සහ ශක්තිමත් ආර්ථික සබඳතා ගොඩනඟා ගැනීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ බාහිර පෙනුමැති විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කළා. එක්සත් ජනපදය, චීනය සහ අසල්වැසි ආසියානු රටවල් සමඟ උපායමාර්ගික හවුල්කාරිත්වයන් ඇති කර ගැනීමෙන්, සිංගප්පූරුව කුඩා දිවයිනක සිට ලොව ප්‍රමුඛතම මූල්‍ය මධ්‍යස්ථානයක් බවට පරිවර්තනය වුණා. ඒ වගේම දකුණු කොරියාව. කොරියානු යුද්ධයෙන් පසුව, දකුණු කොරියාව, ජපානය සහ චීනය සමඟ සිය සබඳතා ශක්තිමත් කරන අතරම, එක්සත් ජනපදය වැනි බලවත් ජාතීන් සමඟ සන්ධානගත වීමට උත්සාහ කළ විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කළේය. මෙම උපායමාර්ගය දකුණු කොරියාවට ආර්ථික ආධාර, තාක්ෂණික හුවමාරු කිරීම් සහ එහි අපනයන සඳහා වෙ‍ෙළඳපොළ විවෘත කිරීමට හැකි විය. අද එය ලෝකයේ දියුණුම ආර්ථිකයන්ගෙන් එකකි.
රුවන්ඩාව පවා විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් හරහා සාර්ථකව නැවත ගොඩනැඟී තියෙනවා. රජය ව්‍යාපාරික හිතකාමී පරිසරයක් ප්‍රවර්ධනය කර ඇති අතර ගෝලීය ආයතන සමඟ හවුල්කාරිත්වයක් ඇති කර ගනිමින් තාක්‍ෂණය සහ සංචාරක ව්‍යාපාරය වැනි අංශවල සැලකිය යුතු වර්ධනයක් ඇති කරගෙනත් තියෙනවා.
නව රජයට විදේශ ප්‍රතිපත්තිය තීරණාත්මක සාධකයක් වන්නේ කොහොමද ?
විදේශ ප්‍රතිපත්තිය සැමවිටම ශ්‍රී ලංකා පාලනයේ තීරණාත්මක අංගයක්. ශ්‍රී ලංකාව දේශපාලනික වශයෙන් පමණක් නොව ආර්ථික හා රාජ්‍යතාන්ත්‍රික වශයෙන් ද තීරණාත්මක මොහොතකට ඇවිත්. ආර්ථික අර්බුදයෙන් සහ දේශපාලන නොසන්සුන්තාවයෙන් පසුව, නව රජය ආර්ථික ස්ථාවරත්වය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට, ජාත්‍යන්තර විශ්වසනීයත්වය ගොඩනැඟීමට සහ කලාපීය භූ දේශපාලනයේ සංකීර්ණතා තුළ සැරිසැරීමට විදේශ සබඳතාවලට ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතුයි. මනාව ව්‍යුහගත කළ විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් බාහිර සබඳතා කළමනාකරණයට පමණක් නොවෙයි, ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණය වැනි අභ්‍යන්තර අභියෝගවලට මුහුණ දීමට ද උපකාරී වෙනවා.
නව රජය යටතේ ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දෙන ක්ෂණික විදේශ ප්‍රතිපත්ති අභියෝග මොනවාද ?
වඩාත්ම ක්ෂණික අභියෝගය වන්නේ ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමයි. ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ සංචිත ක්ෂය වෙලා. රටේ ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) වැනි ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ආයතන මත දැඩි ලෙස රඳා පවතිනවා. විදේශ ණය සහ ආයෝජන සඳහා හිතකර කොන්දේසි සුරක්ෂිත කිරීම ප්‍රමුඛතාවක්. පසුගිය වසර කිහිපය තුළ ඇති වූ දේශපාලන හා ආර්ථික අර්බුද හේතුවෙන් දැඩි ලෙස හානියට පත් වූ සිය ජාත්‍යන්තර කීර්ති නාමය යළි ගොඩනැඟීම සඳහා නව රජය ද කටයුතු කළ යුතුයි. ආයෝජකයින්ගේ විශ්වාසය නැවත ඇති කිරීම සඳහා දේශපාලන ස්ථාවරත්වය, විනිවිදභාවයෙන් යුත් පාලනයක් සහ ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් පිළිපැදීම ප්‍රදර්ශනය කිරීම අවශ්‍යයි.
තවත් අභියෝගයක් වන්නේ ඉන්දියානු සාගරයේ කලාපීය භූ දේශපාලනයේ සැරිසැරීමයි. ශ්‍රී ලංකාවේ මූලෝපායික පිහිටීම සෑම විටම එය කලාපීය කටයුතුවල වැදගත් ක්‍රියාධරයෙකු බවට පත් කර ඇත. නමුත් මෙයින් අදහස් කරන්නේ කලාපීය අභිලාෂ ඇති ඉන්දියාව, චීනය සහ එක්සත් ජනපදය වැනි ප්‍රධාන බලවතුන් සමඟ සබඳතා ප්‍රවේශමෙන් තුලනය කළ යුතු බවයි.
චීනය සහ ඉන්දියාව අතර නව රජය විදෙස් සබඳතා කළමනාකරණය කළ යුත්තේ කෙසේද?
ඉන්දියාව සහ චීනය සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ සබඳතා ඇත්තෙන්ම සියුම්. ඉන්දියාව ශ්‍රී ලංකාවේ සමීපතම අසල්වැසියා වන අතර අප සමඟ සැලකිය යුතු ඓතිහාසික, සංස්කෘතික සහ ආර්ථික සබඳතා පවත්වාගෙන යනවා. ඒ අතරම චීනය ශ්‍රී ලංකාවේ සංවර්ධනයේ ප්‍රධාන කොටස්කරුවෙකු බවට පත්ව තියෙනවා. විශේෂයෙන් එහි එක් තීරයක්, එක් මාවතක් වැඩසටහනට මුලපිරීම (BRI), හම්බන්තොට වරාය ගනුදෙනුව සහ අනෙකුත් චීන ආයෝජන ණය මත යැපීම සහ ස්වෛරීභාවය පිළිබඳ කනස්සල්ල මතු කර ඇති අතර අනෙක් අතට ඉන්දියාව චීනයේ වැඩිවන බලපෑම ගැන කල්පනාකාරීව සිටියි.
නව රජය නොබැඳි පිළිවෙතක් අනුගමනය කළ යුතු නමුත් උපායමාර්ගික ස්වයං පාලනයක් පවත්වා ගෙන යා යුතුයි. ශ්‍රී ලංකාවට ඉන්දියාව හෝ චීනය විරසක කිරීමට අවශ්‍ය නොවෙයි. ඒ රටවල් දෙකම අපේ ආර්ථික ප්‍රකෘතියට සහ කලාපීය ආරක්ෂාවට තීරණාත්මකයි. ජාතික අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කරන අතරම දෙපිරිස සමඟම යහපත් සබඳතා පැවැත්වීම ප්‍රධානයි. චීන ආයෝජන අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් ප්‍රයෝජනවත් තිරසර ව්‍යාපෘති වෙත යොමු කර ඇති බව සහතික කරන අතරම වෙළෙඳ සහ ආරක්ෂක සහයෝගීතාව තුළින් ඉන්දියාව සමඟ සබඳතා ශක්තිමත් කිරීම ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශයක් ද වෙයි.
නව රජය යටතේ ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය සකස් කිරීමේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වැනි බහුපාර්ශ්වික සංවිධාන කුමන කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇතැයි ඔබ විශ්වාස කරනවාද ?
බහුපාර්ශ්වික සංවිධාන ශ්‍රී ලංකාවට මේ මොහොතේ ඉතා වැදගත්. නිදසුනක් වශයෙන්, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ශ්‍රී ලංකාවට, විශේෂයෙන් පශ්චාත් යුද සංහිඳියාව සහ මානව හිමිකම් ගැටලු සම්බන්ධයෙන් වැදගත් වේදිකාවක් වෙලා. ජාත්‍යන්තර හුදකලාව වළක්වා ගැනීමට සහ ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන් ආරක්ෂා කිරීමට එහි කැපවීම ප්‍රදර්ශනය කිරීමට ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සමඟ දිගටම නිරත විය යුතුයි.
IMF සම්බන්ධයෙන් ගත් කළ, ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒම සඳහා මූල්‍ය ආධාර සපයමින් සිටිනවා. මූල්‍ය විනය, පාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සහ සමාජ සුබසාධන වැඩසටහන් ඇතුළුව, IMF විසින් සකස් කරන ලද නියමයන් සහ කොන්දේසි දේශීය ප්‍රතිපත්ති කෙරෙහි සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කරාවි. ක්ෂණික මූල්‍ය අවශ්‍යතා පමණක් නොව දිගු කාලීන තිරසර සංවර්ධනයකට ඉඩ සලසන කොන්දේසි පිළිබඳව සාකච්ඡා කළ හැකි බවට නව රජය ද සහතික විය යුතුයි.
ඒ වගේම කලාපීය සබඳතා ශක්තිමත් කිරීම සහ ගැටලු විසඳීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව, දකුණු ආසියානු කලාපීය සහයෝගීතා සංවිධානය (සාර්ක්) සහ බහු-ආංශික තාක්ෂණික සහ ආර්ථික සහයෝගීතාව සඳහා (BIMSTEC) වැනි අනෙකුත් කලාපීය සංවිධාන වෙතද අවධානය යොමු කළ යුතුයි. වෙළඳාම, ආරක්ෂාව සහ දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳව ද අවධානය යොමු කළ යුතුයි.
නව රජය සිය විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී මඟ හැරිය යුතු අන්තරායන් මොනවාද ?
ප්‍රධාන අන්තරායන්ගෙන් එකක් වන්නේ ඕනෑම රටක් හෝ රටවල් සමූහයක් මත අධික ලෙස රඳා පැවතීමයි. ශ්‍රී ලංකාව, අතීතයේ දී, සීතල යුද සමයේදී හෝ චීනය සමඟ මෑතක දී හෝ වේවා, ඇතැම් ජාත්‍යන්තර ක්‍රියාධරයින් කෙරෙහි දැඩි ලෙස නැඹුරු වී ඇත. නව රජය සිය රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සහ ආර්ථික හවුල්කාරිත්වය විවිධාංගීකරණය කරන සමබර ප්‍රවේශයක් ඉලක්ක කළ යුතුයි.
තවත් විය හැකි අන්තරායක් වන්නේ මානව හිමිකම් සහ පාලනය සම්බන්ධයෙන් ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවේ උත්සුකයන් නොසලකා හැරීමයි. මෙම ගැටලු විසඳීමට අපොහොසත් වීම සම්බාධක, වෙ‍ෙළඳ සහන ඉවත් කිරීම සහ ජාත්‍යන්තර විශ්වසනීයත්වය අහිමි වීමට හේතු විය හැකියි. එය පවතින ආර්ථිකයට බලපෑම් ඇති කරාවි.
අවසාන වශයෙන්, රජය දේශීය දේශපාලන බලපෑම් මත මෙහෙයවනු ලබන කෙටි කාලීන, ප්‍රතික්‍රියාශීලී විදේශ ප්‍රතිපත්ති තීරණවලින් වැළකී සිටිය යුතුයි. විදේශ ප්‍රතිපත්තිය දේශීය වශයෙන් ක්ෂණික දේශපාලන අවශ්‍යතා ආමන්ත්‍රණය කරනවාට වඩා ස්ථාවරත්වය සහ වර්ධනය පෝෂණය කිරීම ඉලක්ක කරගත් උපායමාර්ගික සහ දිගුකාලීන විය යුතුයි.
ශ්‍යාමා සමරසිංහ
ඡායාරූප – නිශ්ශංක විජේරත්න
