සියලුම ධර්මතාවල උත්පත්තිය, පැවැත්ම සහ ඊට අදාළ හේතූන් නුවණින් යුතුව විමසා බැලීම කාලෝචිතය. ඒසේ හෙයින් අද අපේ ධර්ම සාකච්ජාව වෙන් වෙනුයේ දෙපානම, පන්නිපිටිය පිහිටි සිරි ධම්මානන්ද විහාරයේ වැඩ වෙසෙන දර්ශනපති දිවිරුන්වෙල විනීත හිමි සමඟය.
ගෞරවනීය ස්වාමීන් වහන්ස, බුද්ධ දේශනාවට අනුව යෝනිසෝ මනසිකාරය කියලා කියන්නේ කුමක්ද ?
බුද්ධ දේශනාවට අනුව යෝනිසෝ මනසිකාරය කියන්නේ සියලුම ධර්මතාවල උත්පත්තියත්, පැවැත්මත් ඊට අදාළ හේතූන් නුවණින් විමසා බැලීමයි. මෙසේ නුවණින් විමසා බැලිය යුතු කරුණු කිහිපයක් තිබෙනවා.
එනම් බුද්ධ දේශනාවට අනුව යෝනිසෝ මනසිකාරය යනු කුමක්ද?, යෝනිසෝ මනසිකාරය නූතනයට ප්‍රායෝගිකව බලපාන ආකාරය, කාර්යබහුල ජීවිතවලට යෝනිසෝ මනසිකාරයේ ඇති වැදගත්කම, සමාජයේ ප්‍රශ්න අවම කර ගැනීමට යෝනිසෝ මනසිකාරයේ අවශ්‍යතාව ඒ අතර ප්‍රධාන වෙනවා.
ස්වාමීන් වහන්ස, යෝනිසෝ මනසිකාරය නූතන සමාජයට බලපාන්නේ කෙසේද ?
යෝනිසෝ මනසිකාරය කියන්නේ මනසිකාරයේ මූලික ක්‍රමවේදයක්. එයින් අදහස් කරන්නේ සවිඥානික සහ තර්කානුකූල ආකාරයෙන් සිදු වන මනස් පුරුද්දයි. එයින් සැබෑ යථාර්ථය තේරුම් ගැනීමට, මනස පැහැදිලි කිරීමට සහ සිදු වන දෑ පිළිබඳ සරල සහ සවිඥානික අවබෝධයක් ලබාගැනීමට උත්සාහ කරනවා.
බුදු පදවිය තුළ එය අර්ථ දක්වන්නේ මේ ආකාරයටයි. එක යෝනිසෝ යන්නෙන් සාවධානව, විමර්ශනාත්මකව, ඍජුව යන්න අදහස් කරනවා.
දෙක තමන්ගේ සිතුවිලි සහ අත්දැකීම් ගැන ගැඹුරින් විමර්ශනය කිරීමයි. තුන සිදු වන සිතුවිලි සහ දෑ වටා මනස යොමු කිරීමයි. හතර සැබෑ ලෙස සිදු වන දේ තේරුම් ගැනීමට උත්සාහ කිරීමයි. බුද්ධ දේශනාවට අනුව යෝනිසෝ මනසිකාරය යනු සම්පූර්ණ සාර්ථක සිතීමේ මාර්ගයක් වෙනවා. එහි මුල් අරමුණ යථාර්ථය නිවැරදිව දැකීම සහ අවබෝධ කර ගැනීමයි. මෙය මනසේ සංවිධානාත්මක සහ විවේකී දැක්මයි.
යෝනිසෝ මනසිකාරය නූතන සමාජයට බලපාන අයුරු කෙසේද යන්න සොයා බැලීමේදී පහත කරුණු ඉතා වැදගත් වෙනවා. එක තනි තීරණ ගැනීමේ හැකියාව. පුද්ගලයාට සංකීර්ණ ගැටලු විශ්ලේෂණය කිරීමටත්, නිවැරදි තීරණ ගැනීමටත් එය සහාය වෙනවා. දෙක මානසික නම්‍යශීලීත්වය. මෙය විවිධ දෘෂ්ටිවලට විවෘතව සිතීමට දායක වෙනවා. සංඥාවාදී චින්තනයෙන් මිදී නික්මීමට ඉඩ සලසනවා. සමාජයීය සංවර්ධනය තුන්වැන්නයි. සමාජයීය සාකච්ඡා සාක්ෂාත් කර ගැනීමට මෙය මඟ සලසනවා. විවේචනාත්මක සිතුම් සහ දැක්ම වර්ධනය කරනවා. සාමය සහ සහයෝගය තහවුරු කරනවා.
ස්වාමීන් වහන්ස, යෝනිසෝ මනසිකාරයේ මූලික ලක්ෂණ මොනවාද ?
යෝනිසෝ මනසිකාරයේ මූලික ලක්ෂණ කිහිපයක් තිබෙනවා. එක සිදු වන දේ සැබෑ පරිදි දැකීමයි. එනම් සත්‍ය තත්ත්වය පිළිබඳව පොදු මට්ටමින් නොව විශ්ලේෂණාත්මකව සහ ගැඹුරු අවබෝධයකින් යුක්තව සිතීමයි.
ස්වාමීන් වහන්ස, කාර්යබහුල ජීවිතයට යෝනිසෝ මනසිකාරයේ වැදගත්කම පැහැදිලි කර දෙන්න ?
කාර්යබහුල ජීවිතයට යෝනිසෝ මනසිකාරය ඉතා වටිනවා. මනසිකාරය කියන්නේ තීව්‍ර, කාර්යබහුල ජීවිතයේදී මනස සතුට සහ සැනසුම් කරවන වැදගත් මාර්ගයක්. එහි සැබෑ සාරය වන්නේ වර්තමාන මොහොතේ සම්පූර්ණ සාවධානව සිටීම සහ නිරීක්ෂණය කිරීමයි.
මනසිකාරයේ වැදගත් ලක්ෂණ කිහිපයක් තිබෙනවා. එක මානසික ආතතිය අඩු කිරීම. කාර්ය බහුල දිනවලදී අප බොහෝවිට මානසික පීඩාවට පත් වෙනවා. මනසිකාරය හරහා අපට දැනට පවතින මොහොතකට සවන්දීමටත්, අනාගත සහ අතීත සිදුවීම් පිළිබඳ අනවශ්‍ය ලෙස සිතීමෙන් මිදීමටත් හැකියාව ලැබෙනවා. දෙක සංයමයෙන් වැඩ කිරීම. නිරන්තරව අවධානය එක් තැනක තබා ගැනීමෙන් අපේ මනසේ සංයමය වැඩි වෙනවා.
මෙය වැඩ සහ පුද්ගලික ජීවිතයේ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි කිරීමට හේතු වෙනවා. තුන දුක සහ කනගාටුව පාලනය කිරීම. බොහෝවිට අප තුළ සංවේදී සහ සායම්භාවී තත්ත්වයන් ඇති කරනවා. එමඟින් දුෂ්කර අවස්ථාවලදී මනසේ නැඟෙන සෘණාත්මක හැඟීම් පාලනය කළ හැකියි. සමස්ත සුවය වැඩි කිරීම හතරවෙනි ලක්ෂණයයි. මනසිකාරය මඟින් අප තුළ මානසික සෞඛ්‍ය සුවය සහ ශාරීරික සෞඛ්‍ය සුවය වැඩි කරනවා.
යෝනිසෝ මනසිකාරය සමාජ ප්‍රශ්න අවම කිරීමේදී සුවිශේෂී සහ බලවත් මෙවලමක් ලෙස ද හඳුන්වන්න පුළුවන්. මනසේ විශ්වීය සංවර්ධනයේ දැක්මක් සහ ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස සලකන්න පුළුවන්.
එහි මූලික සංරචක කිහිපයක් පවතිනවා. එක දැක්ම සහ තේරුම් ගැනීම. යෝනිසෝ මනසිකාරය යනු යථාර්ථය සමඟ සම්පූර්ණ සම්බන්ධතාවයක් පවත්වා ගැනීමයි. සමාජ ගැටලු සඳහා ගැඹුරු සහ සාමාජික දැක්මක් වර්ධනය කිරීමයි. දෙක සාධාරණ සහ සදාචාර විශ්වීය සංවර්ධනයයි. වෙනත් පුද්ගලයන් පිළිබඳ සානුකම්පිත තෘප්තිය, සෑම මනුෂ්‍යයකුටම යුක්තිය සහ අවස්ථාව සැලසීම, මානව අයිතිවාසිකම් සුරැකීම ඒ අතර වෙනවා. තුන සංවේදී සමාජ අවබෝධය. වෙනත් පුද්ගලයන්ගේ දුක් කරදර තේරුම් ගැනීම, පුද්ගලයන් අතර සමගි සබඳතා පවත්වා ගැනීම, සමාජ අසමානතා අවම කිරීම ඒ අතර වෙනවා. හතර සාමය සහ සංහිඳියාව. ගැටුම් විසඳීමේ මනෝ සමාජ කෞෂල්‍ය, සාකච්ඡා සහ සාමකාමී සිදුවීම් විසඳුම් ලෙස පිළිගැනීම, අනෝන්‍ය අවබෝධයෙන් යුක්ත වීම සහ සබඳතා පැවැතීමයි.
මේ මනසිකාර ක්‍රමය තුළින් පුද්ගලයාට තම මනසේ සිදු වන දේ පැහැදිලිව තේරුම් ගැනීමටත්, යථාර්ථය සමඟ ඍජුව සම්බන්ධවීමටත් හැකියාව ලැබෙනවා.
ස්වාමීන් වහන්ස, යෝනිසෝ මනසිකාරය පුරුදු පුහුණු කළ හැකි ආකාරය විස්තර කරන්න. ?
යෝනිසෝ මනසිකාරය බුදු දහමේ අවධානයේ සුවිශේෂී ක්‍රමයක්. එය මනසේ සැබෑ ස්වභාවය තේරුම් ගැනීම සඳහා ද වන මාර්ගයක්. මෙය පුරුදු පුහුණු කිරීම සඳහා පියවර කිහිපයක් තිබෙනවා. එක සාමාන්‍ය භාවනා වැඩසටහන්. එනම් දිනපතා නිශ්චිත වෙලාවක් තෝරාගෙන භාවනා කිරීමයි. ආරම්භයේදී කෙටි කාලයක් එනම් මිනිත්තු දහයක් පහළොවක් වැඩ කරන්න. සිදුරු ශ්වාසය මත අවධානය යොමු කරන්න. දෙක සාදර විමර්ශනය. මෙහිදී ඔබේ සිතේ හැසිරීම සටහන් කර ගන්න. අදහස්වලට විෂය කර නොගෙන නිරීක්ෂණය කරන්න. තීව්‍ර විනිශ්චයකින් තොරව නිරීක්ෂණය කරන්න. තුන සම්පූර්ණ තැන්පත් කිරීම. එනම් වර්තමාන මොහොතේ සිටීම, මතකය සහ අනාගත සිතුවිලිවලින් මුදාගැනීමයි. හතර සද්ධර්ම අධ්‍යයනය. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ භාවනා මාර්ගෝපදේශ කියැවීම සහ දර්ශනයේ මූලික කරුණු තේරුම් ගැනීමයි. පහ නිරන්තර භාවනා වැඩසටහන්. එහිදී වැඩි වැඩියෙන් වර්ෂයක් තුළ අඛණ්ඩව පුහුණුවීම සහ දක්ෂ භාවනා ගුරුවරුයකුගේ මඟ පෙන්වීම යටතේ වැඩ කිරීම සිදු කළ යුතුය. මේ පියවර අනුගමනය කිරීමෙන් ඔබට යෝනිසෝ මනසිකාරය පුහුණු කළ හැකියි.
දිල්හානි ජයවර්ධන
