අපරාධ අධ්‍යයනයට මිෂෙල් ෆූකෝගේ දායකත්වය සාම්ප්‍රදායික අපරාධ විද්‍යාත්මක දෘෂ්ටිකෝණයන්ගෙන් සැලකිය යුතු බැහැරවීමක් සනිටුහන් කරයි. අපරාධය යන්න හුදෙක් නීතිමය සම්මතයන් උල්ලංඝණය කිරීමක් ලෙස දැකීම වෙනුවටබල පද්ධති ආයතන, දැනුම සහ නිරීක්ෂණ හරහා අපගමනය නිර්වචනය කර පාලනය කරන්නේ කෙසේදැයි ෆූකෝ ප්‍රශ්න කළේය. ඔහුගේ ප්‍රධාන අදහසක් වූ විනය සහ දඬුවම පිළිබඳ මෙහිදී සැකෙවින් අවධානය යොමු කරන අතර අපරාධ සමාජ ගැටලුවක් ලෙස පමණක් නොව නූතන සමාජවල බලය ක්‍රියාත්මක වන සහ ප්‍රතිනිෂ්පාදනය කරන යාන්ත්‍රණයක් ලෙස ක්‍රියා කරන ආකාරය පරීක්ෂා කරයි.
අපරාධය, සාම්ප්‍රදායික අර්ථයෙන්, රාජ්‍යය විසින් පනවන ලද නීති උල්ලංඝණය කරන හැසිරීමක් ලෙස වටහාගෙන ඇත. ප්‍රධාන ධාරාවේ අපරාධ විද්‍යාව බොහෝ විට අපරාධ හැසිරීම් සඳහා හේතු සහ වැළැක්වීමේ හෝ පුනරුත්ථාපනය කිරීමේ කාර්යක්ෂමතාව කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි. කෙසේ වෙතත් මිෂෙල් ෆූකෝ අපරාධය පිළිබඳ රැඩිකල් නැවත සිතා බැලීමක් ඉදිරිපත් කරයි. එනම් වෛෂයික කාණ්ඩයක් ලෙස නොව, බලය සහ දැනුමේ පද්ධති සමඟ ගැඹුරින් බැඳී ඇති සමාජීය වශයෙන් ගොඩනඟන ලද සංකල්පයක් ලෙස එය ක්‍රියා කරන්නේ කෙසේද යන්න ය. ෆූකෝට අනුව අපරාධය යනු ක්‍රියාව ගැන පමණක් නොව පාලනය පවත්වා ගැනීම සඳහා සමාජය ඇතැම් හැසිරීම් නිර්වචනය කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමුවිය යුතුය. අපරාධයකට අදාළ විනයගරුකභාවය සහ එය කළමනාකරණය කරන ආකාරය ගැන නිරීක්ෂණය කළ යුතු ය.
ඓතිහාසික මාරුව: දර්ශනයෙන් විනයට
ෆූකෝගේ මූලික පාඨය විනය සහ දඬුවම (1975) ය. පූර්ව-නූතන රාජ්‍යයන්ගේ ප්‍රචණ්ඩකාරී මහජන දර්ශනයේ සිට නූතන බන්ධනාගාර පද්ධතිය හා බැඳුණු ආයතනික විනය දක්වා දඬුවම පරිවර්තනය කිරීම මෙහිදී හඳුනා ගැනෙයි. අපරාධකරුවෙකුට පොදු මරණ දණ්ඩනය සැලසුම් කර ඇත්තේ ශරීරයට දඬුවම් කිරීමට පමණක් නොව ස්වෛරී බලය තහවුරු කිරීමට ය. කෙසේ වෙතත් නූතන සමාජයන් මතු වූ විට දඬුවම් වඩාත් සැඟවුණු අතර ශරීරයට වඩා ආත්මය කෙරෙහි අවධානය යොමු විය.
මෙම සංක්‍රාන්තිය බලය ක්‍රියාත්මක කරන ආකාරයෙහි පුළුල් වෙනසක් පෙන්නුම් කරයි. එනම් මර්දනකාරී අක්ෂයක සිට විනය දක්වා පරිවර්තනය වීම යි. දඬුවම් කිරීමේ අරමුණ තවදුරටත් හුදෙක් පළිගැනීම නොව නිවැරදි කිරීම, සාමාන්‍යකරණය සහ පාලනයයි. ෆුකෝට අනුව බන්ධනාගාරය මෙම නව විනයගරුක සමාජයේ කේන්ද්‍රීය ආයතනය බවට පත් වූයේ එය වඩාත් ඵලදායී වූ නිසා නොව බලය වඩාත් සියුම්ව හා අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩ දුන් බැවිනි.
නූතන සමාජයේ ඔත්තු බැලීමේ යාන්ත්‍රණයන් නිදසුන් කොට සැලකීමේදී ෆූකෝ විසින් පැනොප්ටිකොන් සංකල්පය හඳුන්වා දෙයි. එය මුලින් ජෙරමි බෙන්තම් විසින් බන්ධනාගාර නිර්මාණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් ආදේශ කරන ලද්දකි. පැනොප්ටිකොන් ව්‍යුහගත කර ඇත්තේ සිරකරුවන් තමන් නිරීක්ෂණය කරන්නේ කවදාදැයි නොදැන නිරන්තර නිරීක්ෂණය යටතේ සිටිය හැකි ආකාරයට ය. මෙම අවිනිශ්චිතතාවය පුද්ගලයන්ට විනය අභ්‍යන්තරීකරණය කිරීමට, සෘජු බලයක් යොදනු නොලැබෙන විට පවා අපේක්ෂාවන්ට අනුකූල වන පරිදි ඔවුන්ගේ හැසිරීම වෙනස් කිරීමට හේතු වේ.
ෆූකෝ විසින් මෙම ආකෘතිය තුළ නිරීක්ෂණ හරහා ස්වයං-නියාමනයේ පුළුල් තර්කනයක් නියෝජනය කරයි. එය බන්ධනාගාරවලින් ඔබ්බට පාසල්, රෝහල්, හමුදා බැරැක්ක සහ කර්මාන්තශාලා දක්වා විහිදේ. මේ ආකාරයෙන්නූතන බලය විසිරී ඇති අතර නොපෙනෙන අතර ස්වෛරී රූපයේ මධ්‍යගත නොවී ආයතන සහ චර්යාවන් තුළ අන්තර්ගත වේ. මෙම තර්කණය යටතේ අපරාධ සඳහා දඬුවම් කිරීම පමණක් නොව “සාමාන්‍ය කරුණු” පවා පොදුබවින් බැහැරවීමක් බවට පත් කෙරෙයි.
දැනුම -බලය සහ අපරාධ විෂය නිර්මාණය කිරීම
ෆූකෝගේ චින්තනයේ කේන්ද්‍රීය අංගයක් වන්නේ දැනුම සහ බලය අතර සම්බන්ධතාවයයි. අපරාධකරුවන්, පිස්සුව, ලිංගිකත්වය හෝ අපගමනය යනාදිය පිළිබඳ දැනුම නිෂ්පාදනය කිරීම පාලනය කිරීමේ යාන්ත්‍රණයක් ලෙස ක්‍රියා කරන බව ඔහු තර්ක කළේය. මනෝචිකිත්සාව, අපරාධ විද්‍යාව සහ සමාජ වැඩ වැනි ආයතන හුදෙක් අපගමනය විස්තර නොකරයි. ඒවා “වැරදිකරු,” “මනෝචිකිත්සක” හෝ “භයානක පුද්ගලයා” වැනි කාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කරයි.එමඟින් නීති පද්ධතිය සහ සමාජය විසින් මිනිසුන්ට සලකන ආකාරය හැඩගස්වයි.
මෙම ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස “අපරාධ විෂය” නිර්මාණය වේ. අපරාධයක් කළ අයෙකු පමණක් නොවඔහුගේ සම්පූර්ණ අනන්‍යතාවය අපගමනය මගින් අර්ථදක්වා ඇති අයෙකු ලෙස යළි නාමකරණය කෙරෙයි. අවධානය අපරාධයෙන් පුද්ගලයා වෙත මාරු වන අතර වරදකාරිත්වය පිළිබඳ නීතිමය ප්‍රශ්න චරිතයේ සදාචාරාත්මක ප්‍රශ්න බවට පරිවර්තනය වේ. පුනරුත්ථාපනය නැවත සමාජීයව ඒකාග්‍රතාව සඳහා නොව සමාජ සම්මතයන්ට අනුව පුද්ගලයා ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීම සඳහා මෙවලමක් බවට නිතැතින් පත්වේ.
ෆූකෝගේ විශ්ලේෂණය යුක්තිය පසිඳලීමේ පද්ධතිය සමාජ පිළිවෙළ පවත්වා ගැනීමට දායක වන ආකාරය දක්වා ද විහිද යයි. බන්ධනාගාරය වැනි ආයතන අපරාධ අඩු නොකරන බවත්, ඒ වෙනුවට ඔවුන් එය කළමනාකරණය කරන බවත් ඔහු තර්ක කරයි. විශේෂයෙන් කම්කරු පන්තිය සහ ආන්තික කණ්ඩායම් අතර පවතින සමීප සම්බන්ධය නිරීක්ෂණය කෙරෙයි. ෆුකෝගේ මතය අනුව බන්ධනාගාර යනු අසාර්ථකත්වයන් නොව ධූරාවලි බල ව්‍යුහයන් පවත්වාගෙන යාමේ සාර්ථකත්වයන් ය. ඒවා අපරාධ පන්තිය පිළිබඳ මිථ්‍යාව පවත්වාගෙන යාමට පුළුල් කරන ලද පොලිස් සේවය සාධාරණීකරණය කිරීමට මෙන්ම නීතියට ගරු කරන සහ පොදු නොවූ පුරවැසියන් අතර සමාජ සීමාවන් ශක්තිමත් කිරීමට උපකාරී වේ.
අපරාධ සම්බන්ධයෙන් මිෂෙල් ෆූකෝගේ ප්‍රවේශය නොසන්සුන් මෙන්ම එය වටහා ගැනීමට නව ආලෝක ධාරවක් එල්ල කරන්නකි. තනි වරදකරුගෙන් අපගමනය නිර්වචනය කරන, නිරීක්ෂණය කරන සහ කළමනාකරණය කරන පුළුල් ව්‍යුහයන් වෙත අවධානය යොමු කිරීමෙන් ෆූකෝ සමාජයේ අපරාධ සහ දඬුවම්වල ක්‍රියාකාරිත්වය නැවත සිතා බැලීමට අපට බල කරයි. ඔහුගේ දැක්මට අනුව අපරාධ යනු විසඳිය යුතු සමාජ ගැටලුවක් පමණක් නොව බලය ක්‍රියාත්මක කිරීමට, අනන්‍යතා ගොඩනැඟීමට සහ අනුකූලතාව බලාත්මක කිරීමට ආයතන විසින් භාවිතා කරන උපායමාර්ගික මෙවලමකි. මෙම රාමුව තේරුම් ගැනීම නීතිවලින් ඔබ්බට ගොස් නූතන ජීවිතය පාලනය කරන මතවාදයන් සහ යාන්ත්‍රණයන් දෙස බැලීමට අපට යෝජනා කෙරෙයි.
සසඳි සොරායා
