එදිනෙදා ජීවිතයේ මුදල් ගනුදෙනු වලට ඉතාම පහසුවක් වෙලා තියන එක හේතුවක් තමයි ණයපත. අපි සිංහලෙන් ලේසියට “ක්‍රෙඩිට් කාඩ්“ යනු‍වෙන් පවසනවා. අපි වගේ තුන්වෙනි ලෝකෙ දියුණු වෙමින් පවතින රටවල්වල මේක සුලබ දෙයක් වුනාට බටහිර රටවල මිනිසුන් මේවා පාවිච්චි කරන්නේම නැති තරම්. ඇතැමුන් මෙය යකෙක් විදියටත් දකිනවා . ඒත් මුලින්ම කියන්න ඕනෙ ක්‍රෙඩිට් කාඩ් කියන්නෙ යකෙක් නෙමෙයි කියන එක. ඒකත් දැනගෙන ගියොත් කතරගම නොදැන ගියොත් අතර මග වගේ දෙයක්.
ක්‍රෙඩිට් කාඩ්වලට මිනිස්සු ඇදිල යන්න හේතු ගොඩක් තිබෙනවා. ආරක්ෂාව සහ පහසුව ඉන් ප්‍රධාන තැනක් ගන්නවා. ඉතින් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් පාවිච්චි කරනවිට අපි සැලකිය යුතු කරුණු රැසක් තිබෙනවා. හුඟක් දෙනා දන්නවා ඇති. ඒත් නොදන්න අයට දැනගන්නත් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකක් අලුතින් ගන්න අයට උදව්වක් වෙන්නත් මෙය වැදගත්. මුලින්ම කියන්න ඕනෙ බැංකුවකින් අපිට ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකක් දෙන්නෙ අපිට ති‍බෙන ආදරේට නොවන බව. කාඩ් එකක් දෙනකොට අපිට හිතෙනවා ණයට දෙන විදිහට බැංකුවට ආදායමක් නෑනෙ කියලා. ඒත් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකකින් තරම් බැංකුවට ලාබ එන්නෙ නෑ වෙන කොහෙන්වත්. සාමාන්‍යය බැංකු ණයක් ගන්න ගියොත් බැංකුවෙන් අපිට හම්බ වෙන්නෙ සාමාන්‍යයෙන් සියයට 20 කට අඩු පොලී අනුපාතයක්. ඒත් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකක වාර්ෂික පොළී අනුපාතය සියයට 24ක් විතර වෙනවා. (ඉස්සර මේක තිබ්බෙ සියයට 28ට. පස්සෙ අඩු වුනා) ඒත් වෙ‍ළෙඳ ප්‍රචාරක දැන්වීම්වල දී පෙන්නන්නෙ මාසෙට සියයට 2ක් තරම් අඩු මුදලක් කියලයි. මිනිස්සු ක්‍රෙඩිට් කාඩ්වලට අහුවෙන තැනක් මේක. මාසෙට සියයට 2 ගානෙ අවුරුද්දට සියයට 24ක් බව මතක තබාගන්න.
බැංකුවකින් කෙනෙක්ට ආවට ගියාට ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකක් දෙන්නෙ නෑ. මාස 3 පඩි වාර්තා, බැංකු ප්‍රකාශන, නිවැරදි ලිපිනයන් ආදී වශයෙන්. හේතුව තමයි මේ ණය ගෙවන්න පුළුවන් ද කියල බලන එක. (ඇපේට කිසිම දෙයක් ළඟ තියා ගන්නෙ නැති හන්දා). ඒ වගේම පොඩි පඩියක් ගන්න කෙනෙක්ටත් මේවා දෙන්නෙ නෑ. (දැනට මං හිතන්නෙ අඩුම තරමෙ රුපියල් 20,000ක් වත් පඩි තියෙන්න ඕනෙ). ඊළඟට ගත්තහම ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකේ ණය ප්‍රමාණය වෙන්නෙ තමන්ගෙ පඩිය වගේ දෙගුණයක්. ඒ ගෙවාගන්න පුළුවන් උපරිම ප්‍රමාණය කියල සලකළා. මේ ප්‍රමාණය නම් හුඟක් බැංකු වෙනස් කරන්නෙ නෑ. ඉල්ලුවොත් ඇරෙන්න. මොකද ඒක බැංකුව පැත්තෙන් ආරක්ෂක උපක්‍රමයක් හන්දා. මේ ණය සීමාව වැඩිකරන්න ඒගොල්ලො අමතර මුදලකුත් අය කරනවා. ඒත් සමහර බැංකු නොකියාම ප්‍රමාණය වැඩිකරනවා. ඒකත් එක උපක්‍රමයක් වියදම් කරන්න ති‍බෙන ප්‍රමාණය වැඩිකරන්න.
තවත් අය අහුවෙන ප්‍රචාරක අවස්ථාවක් තමයි ගෙවන්න දවස් 51ක් හම්බ වෙනවා කියන එක. ඔව් එහෙම හම්බ වෙනවා තමයි. ඒත් මිලදී ගන්න හැම දේටම නෙමෙයි. ඒක තීරණය වෙන්නෙ අපි භාණ්ඩයක් මිලදී ගන්න දවසයි, අපේ මාසික ප්‍රකාශනය නිකුත් කරන දවසයි අපිට ඒ ප්‍රකාශනයට මුදල් ගෙවන්න ති‍බෙන දවසයි එක්ක. උදාහරණයක් විදිහට ගත්තොත් කෙනෙක්ගෙ මාසික ගිණුම් ප්‍රකාශනය හදන්නෙ කිසියම් මාසෙක 25 වෙනිදාට කියල හිතමු (උදා. සැප්තැම්බර් 25). එයාට ඒකට මුදල් ගෙවන්න තියන අන්තිම දවස ඊළඟ මාසෙ 15 වෙනිදා කියල හිතමු (ඔක්තෝම්බර් 15). එතකොට එයා භාණ්ඩය මිලට ගන්නෙ මේ මාසෙ 26 වෙනිදා (සැප්තැම්බර් 26) නම් ඒක මේ මාසෙ ප්‍රකාශනයට අදාල වෙන්නෙ නෑ. ඒක අයිති වෙන්නෙ ඊළඟ මාසෙ ප්‍රකාශනයට (ඔක්තෝම්බර් ප්‍රකාශනය). එතකොට එයාට ඒ සඳහා සල්ලි ගෙවන්න මාසෙකුත් දවස් 20ත් විතර හම්බ වෙනවා (නොවැම්බර් 15). සැප්තැම්බර් 26 ඉඳන් නොවැම්බර් 15 අතර කාලය තමයි දවස් 51 වෙන්නෙ. ඒක ඉතින් උපරිම කාලය. එන්න එන්න කාලය අඩුවෙනවා.
අපි ලබාගන්න හැම ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකටම ගන්න කලින් වාර්ෂික සාමාජික ගාස්තුවක් (Annual Fee) ගෙවන්න ඕනෙ. ඒක බැංකුව - කාඩ් වර්ගය මත වෙනස් වෙනවා. මේ මුදල සාමාන්‍යයෙන් රුපියල් 750 සිට 5,000ක් හෝ ඊට වැඩි වෙන්නත් පුළුවන්. ඒත් සමහර වෙ‍ළෙඳ ප්‍රචාරණ වලදි මේ සාමාජික ගාස්තුව නැතුව කාඩ් එක පිරිනමනවා. මතක තියාගන්න ඕනෙ මෙහෙම පිරිනමන කාඩ් එක වලංගු කරල දෙන්නෙ අවුරුද්දකට නොවන වග. පළවෙනි අවුරුද්ද නිකන් වුනාට දෙවනි අවුරුද්දෙ මේ ගාස්තුව කපා ගන්නෙ කියල නෙමෙයි. ඒ බව දන්නෙ ගිණුම් ප්‍රකාශනය ආවහම තමයි.
ඊළඟට වෙන්නෙ ඔබ ගැන විමසිල්ලෙන් ඉන්න බැංකුව ඔබට අමතර කාඩ් පතක් පිරිනමනවා. ඒ ඔබේ සහකරුට හෝ සහකාරියට. හුඟක් වෙලාවට සාමාජික ගාස්තු නැතිවම.
ඔබේ ණය සීමාවෙන් අඩක් පමණ. සාමාන්‍යයෙන් අපි නිකන් ලැබෙන ඕනෑම දෙයක් ගන්න සූදානම් නිසා දෙපාරක් හිතන්නෙ නැතුව මේ කාඩ් එක ගන්නවා. ඉතින් දෙවනි අවුරුද්දෙ ඉඳන් සාමාජික ගාස්තු එක්ක අමතර වියදම් ගොඩක් බලාපොරොත්තු වෙන්න පුළුවන්. හැම ගිණුම් ප්‍රකාශනේම ගෙවිය යුතු අවම මුදලක් තිබෙනවා. හැබැයි ඒක ගෙවන්න ති‍බෙන දවසට ගෙව්වෙ නැත්තම් ප්‍රමාද ගාස්තු (Late Payment Fee) හැටියට අමතර ගාස්තුවක් ගන්නවා. මේක මුළු මුදලින් සියයට 5ක් හරි ස්ථීර ගාස්තුවක් හරි. ඒ වගේම තමන්ගෙ ණය සීමාව පැන්නහමත් මේ වගේ මුදලක් ගෙවන්න වෙනවා.
මාසයක් අවසානයෙ දි තමන්ගෙ අතට එන ගිණුම් ප්‍රකාශනය බලන්න. තමන්ට අදාල නැති අයිතම කීයක් තියනවද? තැපැල් ගාස්තු, මේ මාසයට පොලිය, ලබන මාසයට පොලිය, ගැලපුම් ගාස්තු, බදු, ප්‍රමාද ගාස්තු. හුඟ දෙනෙක් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ගන්නෙ ඒවාට හම්බවෙන ආකර්ෂණීය ප්‍රවර්ධන ව්‍යාපාර හන්දයි. (Promotion) අපි මතක තියාගන්න ඕනෙ මේ ප්‍රමෝෂන් නැතිනම් බැංකුවලට පාඩු විඳින්න සිද්ධ වෙන බව. ඔවුන්ට අවශ්‍යය වෙන්නෙ කොහොම හරි අපේ කාඩ් එකෙන් සල්ලි වියදම් කරවන එකයි. නැත්තම් බැංකුවලට කෝ සල්ලි? ඒ සඳහා කරන්න තියන ලේසිම දේ තමයි බිස්නස් ප්‍රමෝෂන්.
ක්‍රෙඩිට් කාඩ් මඟින් ගණුදෙනු කරන කොට ඒ අවස්ථාවෙම මුදල් වියදම් වීමක් සිද්ධ නොවෙන නිසා කෙනෙක්ට මේ භාණ්ඩය මිලදී ගන්න හිතක් පහල වෙනවා. හුඟක් වෙලාවට සුපිරි වෙළදසැල්වල සහ හෝටල් වල වෙන්ණෙත් මේ දේම තමයි. ඉතින් මේ දෙකම එකතු වුනහම ලේසියෙන් වැඩේ කරගන්න පුළුවන් හන්දා හුඟක් බැංකු අලෙවි ප්‍රවර්ධනයට යොදාගන්නෙ සුපිරි වෙළඳ සැල් සහ හෝටල්ම තමයි. සියයට 5 ඉඳන් සියයට 50 වෙනකන් දීමනා දුන්නත් හැම දීමනාවක්ම කොන්දේසිවලට යටත්ව තමයි හම්බවෙන්නෙ.
ඒවගේම හැම දීමනාවක්ම වගේ සුපිරි සුඛෝපභෝගී ජීවිත ගෙවන්න මිසක් සාමාන්‍යයෙන් එදිනෙදා මිලදී ගැනීම්වලට අදාල දීමනා අලෙවි ප්‍රවර්ධන සිද්ධවෙන්නෙ නැති බවත් මතක තියාගන්න ඕනෙ. තරු පන්තියේ හෝටලේකින් සියයට 50ක් අඩුවට වේලක් කන්න මිසක් සුපර් මාකට් එකෙන් පරිප්පු 500ක් ගන්න ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ප්‍රමෝෂන් අදාල වෙන්නෙ නෑ. සුපිරි ඇඳුම් වෙළඳ සැලකින් සියයට 25ක් අඩුවට ඇඳුම් ලැබුනට පොඩි කඩේකින් චීත්ත රෙදි කෑල්ලක් ගන්න මේ ප්‍රමෝෂන් වලංගු නැහැ. ඒ කියන්නෙ මේ ඔක්කොම ප්‍රමෝෂන් කාඩ් හිමියාගෙන් වියදම් කිරීම උදෙසා පමණක් බව මතක තබාගන්න.
තවත් වෙළඳ ප්‍රවර්ධන අංගයක් වෙන්නෙ පොළී රහිත වාරික ගෙවීම් ක්‍රම. උඩින් බැලුවොත් මේකෙන් බැංකුවට කිසිම ලාභයක් නෑ වගේ. නමුත් මේකෙදි වෙන්නෙ මුලින්ම කිසියම් මුදලක් (මිලදී ගන්නා භාණ්ඩය මත වෙනස්වෙන) ලියකියවිලි ගාස්තු / බැංකු ගාස්තු විදිහට බැංකුව අයකරගන්න එක. ඊට පස්සෙ භාණ්ඩයේ වටිනාකම ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකේ ණය සීමාවෙන් අඩු කරල මාසිකව ගෙවන ගානත් එක්ක ණය සීමාව වැඩිකරන එක. බැංකුවෙ ගාස්තුව භාණ්ඩය මිලට ගන්න කොටම බැංකුව අයකරගෙන ඉවරයි. මේකෙන් බැංකුවට වෙන අමතර වාසියක් තිබෙනවා. ඒ ණය සීමාවේ උපරිමේටම ආපු පාරිභෝගිකයට ණය සීමාව වැඩිකරල දීල තවත් ඔරොත්තු නොදෙන තරමේ වියදම් ඇතිකරන එක.
මේ ඔක්කොටම වඩා කරදරේ සල්ලි ගෙවන්නෙ නැතුව දවස් දෙක තුනක් ගියහම දවසට දෙතුන්වරක් කෝල් එකක් දීල අපිට ඒක මතක් කරල දෙන එක. මෙන්න මේ කරුණු ටික ටිකක් සිහියෙ තියාගත්තහම (මේවා මට හම්බවෙච්ච උපදෙස්) ක්‍රෙඩිට් කාඩ් වලින් ගණුදෙනු කරන ටිකක් ලේසි වෙයි. ණය සීමාව තමන්ගෙ පඩිය වගේ දෙගුණයක් වුනාට උපරිම විදියට පඩියෙන් බාගයක් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකෙන් වියදම් කරන්න පුළුවන් නම් හුඟක් හොඳයි. තව පුළුවන් නම් ණය සීමාව ටිකක් අඩුකරගත්තට කමක් නැහැ. ණය පියවන දිනය ඔබේ අතේ මුදල් රැඳෙන දිනයකට යොදාගන්න. (25 පඩි හම්බ වෙනව නම් 28 විතර) ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකේ උපරිම වාසිය ලැබෙන්නේ ණය පියවන දිනයටම මුදල් ගෙවනවානම් විතරයි. ඒ දිනය හිතේ තියාගෙන වැඩ කරන්න. කවදාවත් අඩුම මුදල ගෙවන්න එපා. හැකි හැම විටම මුළු මුදලම ගෙවන්න. අමතර පොලී වලින් වැලකෙන්න පුළුවන් එතකොට. මිළදී ගැනීම් වලදී හැමවිටම උපරිම දින සීමාව ගැන මතක තබා ගන්න.
තමන්ට ගෙවන්න තියෙන සම්පූර්ණ මුදලම අදාළ දිනයෙ දී ගෙවල දාන්න පුළුවන් නම් ඒකෙන් ලොකු වාසියක් ගන්න පුළුවන්. ඒත් අපේ රටේ හුඟක් දෙනෙක් මේ තත්ත්වය අවබෝධ කරගෙන නැති බවයි පෙනෙන්නේ. ඒක නිසයි අමාරුවේ වැටිල ඉන්නේ. මේ තත්ත්වය තේරුම් ගන්න පුළුවන් නම් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් පාවිච්චි කරල ණය නොවී ඉන්න පුළුවන් වේවි.
මේ හේතුවෙන් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ලබාගැනීමේ දී ඊට අදාළ කොන්දේසි සම්බන්ධයෙන් විශේෂ අවධානයක් යොමු කළයුතු වෙනවා. එය පාවිච්චි කිරීමේ දී සැලකිලිමත් වියයුතු වෙනවා. නියමිත පරිදි ක්‍රෙඩිට් කාඩ් සඳහා ගෙවීම් කිරීමෙන් ප්‍රමාද ගාස්තු ගෙවීම් වළක්වා ගතහැකි වෙනවා. මේ සඳහා වෙලාවට ගෙවීම් කිරීම අවශ්‍ය වේ.
ඇතැමුන් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් පාවිච්චි කළද එහි කොන්දේසි සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කරන්නේ නැහැ. මේ නිසා විවිධ අපහසුතාවන්ට පත්වන අවස්ථා තිබෙනවා. ඒ නිසාම ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් ලබාගැනීමේ දී සහ එය පාවිච්චි කිරීමේ දී අදාළ කොන්දේසි සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කිරීමෙන් ගැටලු ඇතිවීම් වළක්වා ගැනීමට හැකිවෙයි.
සටහන
මහින්ද අලුත්ගෙදර
නව අදහස දක්වන්න